PRAWO TRANSPORTOWE NEWSLETTER WRZESIEŃ 2023 r.

1. PRZEPISY

W dniu 10.08.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1575 została opublikowana ustawa z z dnia 13 lipca 2023 r.o zmianie ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego [Dz. U. 2023 r. poz. 1575] =>   zobacz

• Do ulgi 49% przy przejazdach środkami publicznego transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych oraz autobusowego w komunikacji zwykłej, na podstawie biletów jednorazowych lub miesięcznych

W dniu 28.08.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1720 została opublikowana ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw [Dz. U. 2023 r. poz. 1720] => zobacz

• Zmiany w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym zostały omówione w poprzednim newsletterze,
• Nowelizacja zmieniła art. 15 Prawa przewozowego: osoba pisemnie upoważniona przez przewoźnika do żądania opuszczenia środka transportowego (przez pasażera) może wezwać do interwencji Policję, straż gminną (miejską) i Żandarmerię Wojskową.
• Nowelizacja dodała art. 87aa do Prawa przewozowego: za nieopuszczenie środka transportowego grozi grzywna nie niższa niż 500 złotych.
• Nowelizacja dodała art. 6a do ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej: dopłacie ze środków Funduszu podlegają linie komunikacyjne niefunkcjonujące co najmniej 3 miesiące przed dniem wejścia w życie ustawy oraz, na które umowa oświadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego zostanie zawarta po dniu wejścia w życie ustawy; a także dopuściła możliwość zawierania umów o dopłatę na okresy wieloletnie.
• Nowelizacja zmieniła załącznik nr 3 do ustawy o transporcie drogowym: nie będzie kary pieniężnej za brak potwierdzenia zgłoszenia przewozu, bo potwierdzenia zgłoszenia przewozu nie będą już wymagane.

W dniu 17.09.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1123 została opublikowana nowelizacja Prawa o ruchu drogowym, która zmienia między innymi ustawę o transporcie drogowym [Dz. U. 2023 r. poz. 1123] =>   zobacz

• Zmieniają się wymogi uzyskania licencji w zakresie przewozu osób i pośrednictwa dot. niekaralności
• Członkami Zarządu nie mogą zostać osoby skazane prawomocnym wyrokiem za przestępstwa karne skarbowe lub przestępstwa umyślne: przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów, środowisku lub warunkom pracy i płacy albo inne mające związek z wykonywaniem zawodu ani osoby wobec których zostało wydane prawomocne orzeczenie zakazującego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

W dniu 24.09.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1688 została opublikowana nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, która w art. 13 zmienia art. 12 w ust. 2 w pkt 1 lit. c ustawy o publicznym transporcie zbiorowym [Dz. U. 2023 r. poz. 1688] =>   zobacz

• Przy opracowywaniu planu transportowego należy uwzględnić plan ogólny gminy, a nie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.

W dniu 26.09.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 2024 zostało Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 22 września 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wniosków o objęcie w danym roku budżetowym dopłatą z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej [Dz. U. 2023 r. poz. 2024] =>   zobacz

• Ponieważ nowelizacja ustawy o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych wprowadziła możliwość zawierania wieloletnich umów o dopłatę konieczne stało się uregulowanie sytuacji, w której wniosek o objęcie dopłatą złożony na podstawie wieloletniej umowy przekracza środki przeznaczone na dany rok. Zgodnie z nowo dodanym § 5 ust. 1a wówczas taki wniosek uznaje się za wniosek o objęcie dopłatą wyłącznie w danym roku budżetowym.
• Przepis ten powoduje że wieloletnia umowa staje się fikcją skoro nie daje żadnej gwarancji otrzymania dotacji w całym okresie objętym umową.

2. PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW

W dniu 05.09.2023 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie wzorów zezwoleń na wykonywanie krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych osób oraz wypisów z zezwoleń => zobacz

• Zmiana powyższego rozporządzenia wynika z wejścia w życie z dniem 12 maja 2023 r. ustawy z dnia 26 stycznia 2023 r. o zmianie ustaw w celu likwidowania zbędnych barier administracyjnych i prawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 803), która dodała art. 127

§ 1a do kodeksu postępowania administracyjnego, który stanowi, że decyzja wydana w pierwszej instancji, od której uzasadnienia organ odstąpił z powodu uwzględnienia w całości żądania strony, jest ostateczna.

• W związku z powyższym potrzebna jest zmiana treści pouczeń zawartych w załącznikach nr 1 – 7 do rozporządzenia.
• Dodatkową zmianą będzie wzmocnienie zabezpieczeń znajdujących się na wydawanych dokumentach, w związku z koniecznością ich dostosowania do warunków określonych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie wykazu minimalnych zabezpieczeń dokumentów publicznych przed fałszerstwem (Dz.U. z 2022 r. poz. 2403).

3. ORZECZNICTWO

Wyrok Sądu Rejonowego w Poznaniu z 22 maja 2023 r. sygn. I C 1170/22  => zobacz

•  pozwany pasażer podróżował bez ważnego biletu. Pozwanego pasażera uznać należy za konsumenta. Rozpoznając sprawę przeciwko konsumentowi sąd ma obowiązek z urzędu badać czy roszczenie nie uległo przedawnieniu. W sprawie ma zastosowanie art. 77 ust. 1 prawa przewozowego, zgodnie z którym roszczenia dochodzone na podstawie ustawy przedawniają się z upływem roku. Zastosowania nie znajdą art. 118 ani 728 kodeksu cywilnego.
• nie sposób uznać opłaty dodatkowej za zryczałtowany zwrot nienależnego świadczenia.
• w środkach komunikacji miejskiej nie określa się warunków dostępu do środka transportowego, bowiem wsiąść do pojazdu może każdy (nie ma bramek czy weryfikacji faktu posiadania ważnego biletu przez kierowcę przy wsiadaniu do pojazdu). W rezultacie nieustalenia warunków zawarcie umowy przewozu następuje poprzez zajęcia miejsca w pojeździe, zgodnie z ww. art. 16 prawa przewozowego.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Rzeszowie z 23 maja 2023 r. II SA/Rz 1683/22 => zobacz

• WSA rozpatrywał skargę na uchwałę Rady Miejskiej w sprawie uchwalenia cennika usług przewozowych A. sp. z o. o.
• art. 50a ustawy o publicznym transporcie zbiorowym dotyczy ustalania cen za usługi przewozowe w publicznym transporcie zbiorowym w zakresie zadania o charakterze użyteczności publicznej w gminnych przewozach pasażerskich.
• skierowanie uchwały do konkretnie wskazanego przewoźnika narusza art. 50a ustawy o publicznym transporcie zbiorowym (tak również w wyroku WSA w Gliwicach z 24 listopada 2022 r., sygn. akt III SA/Gl 631/22).
• brak w ustawie o publicznym transporcie zbiorowym czy w prawie przewozowym uprawnienia dla rady gminy do uregulowania w uchwale sposobu dystrybucji biletów. Jest to kompetencja organu wykonawczego (burmistrza).
• z art. 34a Prawa przewozowego wynika uprawnienie do ustalania sposobu ustalania opłaty dodatkowej, oraz ustalaniu zasad obniżania tej opłaty, a nie do określenia konkretnej wysokości tej opłaty. Treść uchwały w zakresie określenia konkretnej wysokości opłaty dodatkowej wykracza poza zakres delegacji ustawowej (takie stanowisko zajął NSA w wyroku z 15 stycznia 2020 r., sygn. akt I GSK 1570/18).
• brak upoważnienia ustawowego dla Rady Gminy do ustalania zasad obniżania opłat dodatkowych.
• ustanowienie w cenniku uprawnień do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami komunikacji miejskiej narusza art. 46 ust. 1 pkt 6 lit. b ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Uprawnienie do przyznawania ulg zostało zastrzeżone operatorowi w uzgodnieniu z organizatorem.
• ilość stwierdzonych naruszeń, ich waga a także skierowanie uchwały do nieprawidłowo oznaczonego adresata spowodowała konieczność stwierdzenia nieważności uchwały w całości.
• nie stanowi istotnego naruszenia brak wskazania przez uchwałodawcę, że ustalone ceny stanowić będą ceny maksymalne, w sytuacji gdy wynika to bezpośrednio z treści art. 50b ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.
• nie stanowi naruszenia powołanie w podstawie prawnej art. 4 ustawy o gospodarce komunalnej obok art. 50a ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Przepis art. 50a ustawy o publicznym transporcie zbiorowym jest przepisem szczególnym w stosunku do 4 ustawy o gospodarce komunalnej.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 sierpnia 2023 r. I GSK 1876/19 => zobacz

• Rada Gminy przy ustanawianiu wysokości stawki opłaty za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców naruszyła zasadę niedyskryminacji. Nie wykazała w sposób dostatecznie przekonujący dlaczego wysokość stawki nie została zróżnicowana w żaden sposób.
• fakt, iż dochód z opłaty stanowi dochód jednostki samorządu terytorialnego, zgodnie z art. 16 ust. 7 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nie oznacza, że wysokość tych opłat może być ustalana w sposób zupełnie dowolny, byleby tylko mieściła się ona w ustawowych granicach.
• Opłata za korzystanie z przystanków jest pobierana w związku z konkretnym celem, wskazanym w art. 16 ust. 7 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Gmina nie ma więc swobody wydatkowania dochodów uzyskanych z opłat za korzystanie przez operatora i przewoźnika z przystanków komunikacyjnych lub dworców, których właścicielem albo zarządzającym jest jednostka samorządu terytorialnego. Środki te mogą być wydatkowane wyłącznie na cele wskazane w ustawie o publicznym transporcie drogowym, co przemawia za stanowiskiem, że opłata za korzystanie z przystanków jest daniną publiczną. Przedmiotowe opłaty jako dochody publiczne, przymusowo mogą być pobrane w drodze egzekucji administracyjnej.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Lubelskiego z 8 sierpnia 2023 r. znak: PN-II.4131.309.2023 => zobacz

• Rada Gminy Biłgoraj postanowiła o wprowadzeniu zmiany w uchwale zmieniającej uchwałę w sprawie określenia przystanków komunikacyjnych zlokalizowanych na terenie Gminy Biłgoraj, których właścicielem lub zarządzającym jest Gmina Biłgoraj oraz warunków i zasad korzystania z tych przystanków.
• Zgodnie z § 90 zasad techniki prawodawczej, ustalonych rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie ” Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. z 2016 r. poz. 283), zmienia się zawsze pierwotny tekst uchwały, a jeżeli wprowadzono do niego zmiany – tekst zmieniony. Jeżeli ogłoszono tekst jednolity uchwały, zmienia się ten tekst, a w przypadku gdy wprowadzono zmiany do tekstu jednolitego – zmieniony tekst jednolity.
• Z zasad techniki prawodawczej wynika, że zmian w obowiązujących przepisach dokonuje się w ten sposób, że zmienia się tekst uchwały obowiązujący w dniu wejścia w życie przepisów zmieniających. Jeśli pierwotnie przyjęty tekst uchwały był zmieniany, zmienia się taką wersję aktu, która uwzględnia wprowadzone wcześniej zmiany.
• nowelizacja uchwały powinna odnosić się do uchwały podjętej w danej sprawie.
• przepisy zmieniające mają charakter jednorazowy. W momencie jej wejścia w życie traci ona swą wartość normatywną. Zmiana jej postanowień nie jest dopuszczalna.

4. AKTUALNOŚCI I PUBLIKACJE BRANŻOWE

Autobusy szkolne w złym stanie technicznym; ich kontrole wypadają gorzej niż rok temu „Gazeta Prawna” z 12.09.2023 r.  => zobacz

• O kilka procent względem ubiegłego roku wzrosła liczba zatrzymanych dowodów rejestracyjnych autobusów przewożących dzieci do szkół w pierwszym tygodniu roku szkolnego – wynika z danych Inspekcji Transportu Drogowego.
• inspektorzy transportu drogowego na terenie całego kraju sprawdzili 671 autobusów szkolnych. W 76 przypadkach zatrzymano dowody rejestracyjne pojazdów, z tego 13 z nich było w tak złym stanie technicznym, że nie mogły odjechać z punktu kontrolnego.

Grażyna Latos, Rada UE przyjęła stanowisko w sprawie projektu dotyczącego normy Euro 7. Celem zmniejszenie zanieczyszczeń w transporcie drogowym „Gazeta Prawna” z 25.09.2023 r. => zobacz

• Rada UE (państwa członkowskie) przyjęła w poniedziałek swoje stanowisko negocjacyjne w sprawie projektu rozporządzenia dotyczącego homologacji pojazdów i silników. Chodzi o wprowadzenie normy Euro 7. Celem projektu jest obniżenie emisji substancji zanieczyszczających powietrze w transporcie drogowym.
• Norma Euro 7 zawiera również specjalny przepis dotyczący autobusów miejskich, aby zapewnić spójność z nowo zaproponowanym celem dotyczącym zerowej emisji tych pojazdów na rok 2030. Określa też limity emisji innych niż spaliny, takich jak cząstki pochodzące z hamulców i opon. Dodatkowo obejmuje minimalne wymagania dotyczące trwałości akumulatorów w samochodach elektrycznych i nakłada bardziej rygorystyczne wymagania dotyczące żywotności pojazdów. Rozporządzenie przewiduje także wykorzystanie zaawansowanych technologii i narzędzi monitorowania emisji.

Autor: radca prawny Jędrzej Klatka