Prenumerata „Biuletynu Komunikacji Miejskiej”
„Biuletyn Komunikacji Miejskiej” jest jedynym na rynku polskim pismem branżowym dot. transportu zbiorowego w miastach, w którym znajdziecie Państwo materiały o różnym poziomie szczegółowości.
Dodatkowych informacji w sprawie prenumeraty „Biuletynu” oraz zakupu numerów archiwalnych udziela: Grażyna Błaszczak, e-mail: g.blaszczak@igkm.pl, tel. 22 848 21 01 wew. 105.
Zamówienia na rok 2023 zbieramy wyłącznie drogą elektroniczną – przez stronę internetową Izby. Po wejściu w link zostaną Państwo przekierowani do formularza zamówienia:
Tegoroczny Kongres Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego był jak co roku okazją do omówienia zagadnień i wyzwań, które dotyczą całej branży, takich jak np. mniejsze środki w budżetach miast na komunikację miejską, wyższe i wciąż nieprzewidywalne ceny energii oraz presja na wzrost wynagrodzeń pracowników. Sytuacja ta zmusza wielu operatorów i organizatorów do ograniczania wydatków, niestety również poprzez redukcję oferty przewozowej. Wielu z nich podejmuje szereg działań, np. w zakresie oszczędzania energii elektrycznej. I tak niektóre przedsiębiorstwa instalują infrastrukturę OZE, a operatorzy tramwajów szukają oszczędności w systemach rekuperacji i magazynowania energii czy automatycznym ogrzewaniu zwrotnic. Podczas Kongresu padały również propozycje zmiany tzw. krzywej komfortu i obniżenia temperatury w pojazdach komunikacji miejskiej, czy też stosowania tzw. ciepłego guzika. Firmy przewozowe wskazywały na ogromne znaczenie w ostatecznym rozrachunku finansowym ekodrivingu, czyli oszczędnego stylu prowadzenia pojazdów. Poprawa stylu jazdy na bardziej ekonomiczną mogłaby również znaleźć odzwierciedlenie w systemie motywacji i wynagradzania pracowników.
Praktyką stosowaną coraz szerzej przez organizatorów, a przynoszącą w rezultacie korzyść również komunalnym operatorom komunikacji miejskiej, jest pozyskanie rządowego dofinansowania ze środków FRPA do deficytu generowanego w przewozach realizowanych w formule innej niż komunikacja miejska. Z artykułu na temat MPK w Kraśniku czytelnicy dowiedzą się, jak spółka, która do tej pory świadczyła usługi komunikacji miejskiej na rzecz miasta, stała się w marcu br. operatorem związku powiatowo-gminnego, który uzyskał dotację z Funduszu. W fazie organizacji jest również związek powiatowo-gminny, do którego przystąpić ma m.in. Gmina – miasto Grudziądz, o czym pisze prezydent tego miasta.
W związku z wyższymi kosztami świadczenia usług w komunikacji miejskiej w wielu miastach rozważane jest podwyższenie cen biletów. Biorąc pod uwagę inflację oraz niską elastyczność cenową popytu, wydaje się to dobrym rozwiązaniem. Jednakże w obecnych warunkach, kiedy komunikacja publiczna w coraz mniejszym stopniu utrzymuje się z wpływów z przychodów z biletów, zaś coraz bardziej – z dotacji, maksymalizacja przychodów z funkcjonowania komunikacji miejskiej może nie być działaniem efektywnym.
Niedawno, m.in. staraniem IGKM, udało się doprowadzić w Sejmie do nowelizacji ustawy o publicznym transporcie zbiorowym i objęcia statusem funkcjonariusza publicznego prowadzących pojazdy. Izba od wielu lat zabiega o to również dla pracowników nadzoru ruchu oraz kontrolerów biletów. O charakterystyce pracy tych drugich z przedstawicielem firmy „Rewizor” rozmawia redakcja „BKM”.
W dalszej kolejności przedstawiamy analizę zakupów autobusów miejskich w przetargach publicznych. Zamieściliśmy również artykuły dotyczące komunikacji tramwajowego: nt. działań naprawczych prowadzonych przez MPK Wrocław pod znakiem TORYwolucji, komfortu termicznego w pojazdach oraz zastosowania ultraszybkich wyłączników próżniowych w kontenerowej podstacji trakcyjnej.
W usługach miejskiego transportu publicznego pasażerowie wymagają szybkiego dostępu do informacji, której najważniejszym elementem są rozkłady jazdy. Coraz częściej, aby zaplanować podróż z wykorzystaniem różnych środków transportu, wykorzystują do tego swoje urządzenia mobilne. W „Biuletynie” poruszamy zatem temat barier i korzyści z cyfryzacji informacji pasażerskiej, która powinna docelowo prowadzić do aplikacji MaaS, umożliwiających nie tylko zaplanowanie podróży multimodalnych, ale również płatności za przejazdy, w tym za wypożyczenie samochodu, roweru czy hulajnogi.
Na koniec numeru czytelnicy znajdą relację ze szkolenia z autoprezentacji w mediach, w którym uczestniczyli członkowie Izby, jak również obszerne sprawozdanie z wiosennych komisji branżowych.
W „Informacjach Izby” zamieściliśmy również opinię IGKM odnoszącą się do propozycji Komisji Europejskiej nt. projektu rozporządzenia dotyczącego zaostrzenia norm emisji CO₂ dla nowych pojazdów ciężkich, w której przygotowaniu uczestniczyli członkowie Izby. Propozycję w przedstawionej formie Izba ocenia negatywnie ze względu na selektywne potraktowanie pojazdów komunikacji miejskiej i obciążenie ich odpowiedzialnością za wysoką emisję CO₂ do środowiska.
Spis treści
WOKÓŁ KONGRESU ORGANIZATORÓW I OPERATORÓW
V Kongres Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego
W dniu 20 kwietnia 2023 r. w Warszawie IGKM zorganizowała V Kongres Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego. Była to okazja do omówienia zagadnień i problemów, które dotyczą całej branży, takich jak np. status funkcjonariusza publicznego dla kierujących pojazdami komunikacji miejskiej i pracowników nadzoru ruchu oraz kontrolerów biletów, wpływ FRPA na przewozy komunikacji miejskiej, kształtowanie oferty przewozowej, system płac czy metody obniżania zużycia energii. W dalszej części „Biuletynu” publikujemy kilka artykułów, które stanowią rozszerzenie wygłoszonych podczas Kongresu referatów.
Miejski transport zbiorowy w obliczu wyzwań
Wobec ubytków po stronie dochodowej samorządy mają coraz większe trudności w finansowaniu działań publicznych, a publiczny transport zbiorowy jest tego najlepszym przykładem. W Grudziądzu z roku na rok rośnie poziom wydatków na komunikację miejską, a dochody ze sprzedaży biletów pokrywają je zaledwie w 22% procentach. Chcąc utrzymać komunikację miejską na dobrym poziomie, miasto musi dokładać do transportu coraz większe kwoty. Od zeszłego roku na terenie gminy-miasta Grudziądz oraz w gminach ościennych realizowany jest transport powiatowy, co pozwala na otrzymanie dofinansowania ze środków FRPA, a wkrótce ma powstać w tym samym celu związek powiatowo-gminny obejmujący siedem gmin.
Tekst jest nawiązaniem do wystąpienia Prezydenta Glamowskiego podczas V Kongresu Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego w Warszawie.
Do podstawowych problemów komunikacji miejskiej należą zmniejszenie środków w budżecie miast, zwiększone ceny energii oraz presja na wzrost wynagrodzeń pracowników. Prowadzi to do ograniczania wydatków, w tym poprzez wprowadzanie zmian w ofercie przewozowej. W tym kontekście należy przede wszystkim uwzględnić uwarunkowania tych zmian: rynkowe oraz formalno-prawne. Artykuł stanowi nawiązanie do referatu wygłoszonego przez autora podczas V Kongresu Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego w Warszawie.
INFRASTRUKTURA OZE W ZAJEZDNI WAŻNYM ELEMENTEM OPTYMALIZACJI DZIAŁAŃ OPERATORA
Wprowadzanie innowacyjnych rozwiązań z reguły obarczone jest niepewnością i obawami dotyczącymi uzyskania oczekiwanych efektów. Zwłaszcza wtedy, gdy pomysły wcześniej nie były sprawdzone w praktyce, a jednocześnie wymagają zaangażowania środków finansowych. Niemniej jednak już w 2016 r. w Łomży podjęto pierwsze próby sprawdzenia realnych możliwości, jakie dają odnawialne źródła energii. Pomysły te zaczęto wprowadzać metodą małych kroków, z jednoczesną obserwacją efektów podejmowanych działań.
Artykuł nawiązuje do referatu wygłoszonego przez drugiego z autorów podczas V Kongresu Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego w Warszawie.
NOWOCZESNY SYSTEM WYNAGRADZANIA A WYZWANIA W OBSZARZE ZATRUDNIANIA I POSTĘPUJĄCEGO WZROSTU LICZBY WAKATÓW WŚRÓD KIEROWCÓW
Jakimi cechami powinien się cechować nowoczesny system wynagradzania? Na ten temat podczas V Kongresu Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego w Warszawie mówili przedstawiciele Grupy Refunda: autor poniższego tekstu oraz Tomasz Staśkiewicz. Prostota i przejrzystość, sprawiedliwość, motywacyjność, efektywność, cel i strategia – przyglądając się układom zbiorowym, stosowanym przez większość operatorów, prelegenci zauważyli, iż żaden z nich nie spełnia wszystkich tych cech. Nienadążanie wynagrodzeń za dynamiką płac w gospodarce, niekorzystny nadmiar składników, który wpływa na wysokość pensji, premiowanie stażu pracy – wszystko to nie sprzyja ani efektywności, ani motywacji obecnych pracowników, ani też pozyskiwaniu nowych. Autor rekomenduje zatem zmianę konstrukcji systemów wynagradzania, tak aby były oparte na wymienionych powyżej regułach.
FRPA A KOMUNIKACJA MIEJSKA
Wpływ FRPA na komunikację miejską – doświadczenia po prawie czterech latach funkcjonowania Funduszu
We wrześniu 2023 r. upłyną cztery lata, odkąd przewozy realizowane w formule innej niż komunikacja miejska mogą pozyskiwać rządowe dofinansowanie do generowanego deficytu. Autor dokonuje analizy oddziaływania Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej na komunikację miejską w różnych okresach jego funkcjonowania i wskazuje nie tylko na związane z tym zagrożenia, ale i również na pewne szanse organizatorów i operatorów komunikacji miejskiej, w szczególności w mniejszych miastach, posiłkując się przykładami z praktyki. Niektóre z tych działań mogą stanowić benchmarking dla naszego środowiska.
MPK Kraśnik sięga po środki z FRPA
Sytuacja na rynku transportowym zmusza wielu operatorów i organizatorów do podejmowania niekonwencjonalnych działań. W niniejszym artykule czytelnicy będą mogli dowiedzieć się, jak spółka miejska, świadcząca przez większość swojego istnienia jedynie usługi komunikacji miejskiej na rzecz miasta, stała się w marcu br. operatorem Powiatowo-Gminnego Związku Komunikacyjnego, który uzyskał dotację z FPRA na 2023 r.
Inspiracją do powstania artykułu był referat wygłoszony przez autora podczas V Kongresu Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego w Warszawie.
POLITYKA BILETOWA
Jak monitorować efektywność wydatkowania środków publicznych na komunikację miejską?
W wielu miastach toczą się dyskusje na temat podwyższania cen biletów. Biorąc pod uwagę inflację oraz niską elastyczność cenową popytu, wydaje się to być dobre rozwiązanie. Autor na przykładzie wskazuje jednak, że w obecnych warunkach optymalizacja (maksymalizacja) przychodów z funkcjonowania komunikacji miejskiej może nie być działaniem efektywnym.
KONTROLER BILETÓW FUNKCJONARIUSZEM PUBLICZNYM?
Rozmowa z Piotrem Wieczorkiem
PRZETARGI W KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ
Zakupy fabrycznie nowych autobusów miejskich w Polsce
Przewoźnicy operujący w ramach sektora publicznego realizują większość przewozów autobusowych w ramach miejskiego transportu publicznego w Polsce. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, dostawcy nowego taboru wyłaniani są w przetargach publicznych. Autor artykułu analizuje zakupy autobusowe polskich przewoźników miejskich. Pomimo tego, że przetargi organizowane są relatywnie często i obejmują swoim zakresem wymianę względnie niskiego odsetka floty, są oni w stanie w dużej mierze unifikować swoje floty pojazdów. Jest to możliwe między innymi ze względu na specyficzną konstrukcję procedur przetargowych, która ułatwia im kontrolowanie różnorodności flot kosztem wyższych cen.
INFRASTRUKTURA TRANSPORTU SZYNOWEGO
TORYwolucja – przełom na wrocławskich torach
Działania pod znakiem TORYwolucji trwają już od blisko czterech lat. W ramach programu MPK Wrocław zrealizowało do tej pory blisko 50 inwestycji wartych ponad 240 mln zł. Wśród nich m.in. remont torowiska na pl. Jana Pawła II, pl. Kościuszki czy skrzyżowania Powstańców Śląskich z Hallera. Przewoźnik nie zwalnia tempa i realizuje kolejne ważne inwestycje na terenie miasta.
Komfort termiczny w publicznym transporcie miejskim
Jednym, bodajże najważniejszym wyzwaniem, stojącym przed przedsiębiorstwami komunikacji miejskiej jest konieczność szukania rozwiązań zmniejszenia zużycia energii elektrycznej. Można to robić, próbując np. zmienić przyzwyczajenia pasażerów odnośnie temperatury w pojeździe: zmienić tzw. krzywą komfortu. Można również stosować otwieranie drzwi przyciskiem przez pasażera, tzw. ciepły guzik. Jak również przyzwyczajać kierowców autobusów i motorniczych tramwajów do nowego stylu jazdy: łagodnego hamowania i rozruchu (tzw. ekodriving).
Ultraszybkie wyłączniki próżniowe prądu stałego eksploatowane przez MPK-Łódź Sp. z o.o.
Rok temu zamieściliśmy w „Biuletynie” artykuł autora o uruchomieniu przez łódzkie MPK nowoczesnej, kontenerowej podstacji trakcyjnej „Łąkowa” obsługującej zmodernizowaną trasę tramwajową Łódź – Zgierz. Zostało w niej zastosowane takie rozwiązanie jak ultraszybkie wyłączniki próżniowe.
NOWOCZESNE ROZWIĄZANIA TECHNICZNE I INFORMACYJNE
Cyfryzacja informacji pasażerskiej w Polsce – przyczyny niepowodzeń
W usługach miejskiego transportu publicznego, tak jak w innych dziedzinach życia, klienci wymagają szybkiego dostępu do informacji. Najważniejszym i najczęściej poszukiwanym elementem informacji pasażerskiej są rozkłady jazdy. Już nie tylko ludzie młodzi, ale także ci nieco starsi poszukują aktualnej informacji na urządzeniach mobilnych, i to nie tylko tej podawanej przez przewoźnika lub organizatora, z którego usług korzystają na co dzień, ale także w celu zaplanowania podróży z wykorzystaniem różnych środków transportu, np. pociągu i komunikacji miejskiej, współdzielonego samochodu (car-sharing), roweru publicznego czy hulajnogi. Stąd coraz popularniejsze są tzw. multimodalne planery podróży, uwzględniające rozkłady jazdy wielu przewoźników. W „Biuletynie” nr 159 pisaliśmy o otwartych danych ZTM w Gdańsku. Niestety, potrzeba tworzenia i udostępniania cyfrowego rozkładu jazdy, np. w standardzie GTFS, wciąż jeszcze nie jest powszechna wśród organizatorów, operatorów i przewoźników publicznego transportu zbiorowego i często napotyka w wielu miejscach na bariery. A szkoda, bo wdrożenie otwartych danych z rozkładem jazdy jest pierwszym krokiem w rozwoju nowoczesnych narzędzi zwiększających atrakcyjność transportu zbiorowego. Krok ten przybliża do jeszcze bardziej oczekiwanych przez pasażerów aplikacji udostępniających dane z rozkładami jazdy w czasie rzeczywistym w standardzie GTFS-RT (Real Time), a docelowo aplikacji typu Maas (Mobility as a Service – Mobilność jako Usługa) umożliwiających również płatności za przejazdy, w tym za wspomniane usługi niezwiązane z transportem zbiorowym.
Artykuł nawiązuje do referatu wygłoszonego przez Wojciecha Miechowicza podczas Komisji Ruchu i Systemów Elektronicznych IGKM, która odbyła się w dniach 17-18 maja br. w Chorzowie.
ZASOBY LUDZKIE W KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ
Warsztaty z autoprezentacji
Pod koniec grudnia 2022 r. należąca do IGKM firma, w odpowiedzi na zapytania ze strony członków Izby, przygotowała szkolenie w formie warsztatów: „Jak swobodnie występować publicznie? Autoprezentacja, wystąpienia publiczne, prezentacja biznesowa. Prezentuj się swobodnie przed kamerą”. Okazuje się, że w ostatnim czasie wzrosła presja medialna na przewoźników, dość często dziennikarze oczekują profesjonalnej informacji źródłowej związanej z transportem publicznym. Inicjatywa opisywanych warsztatów szkoleniowych wyszła naprzeciw tym wyzwaniom.
Informacje Izby
Stanowisko dotyczące projektu zaostrzenia norm emisji CO₂
IGKM na prośbę Wydziału ds. Homologacji i Warunków Technicznych Pojazdów w Departamencie Transportu Drogowego Ministerstwa Infrastruktury przygotowało opinię odnośnie propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej projektu zaostrzenia norm emisji CO₂ dla nowych pojazdów ciężkich. W przygotowaniu opinii uczestniczyły MPK Kraków, MPK Wrocław, MPK Częstochowa oraz PKM Gliwice.
