PRAWO TRANSPORTOWE NEWSLETTER GRUDZIEŃ 2023 r.

1. NOWE PRZEPISY

W dniu 06.12.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 2643 zostało opublikowane Rozporządzenie Ministra Infrastruktury zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i wzorów licencji na wykonywanie transportu drogowego [Dz. U. 2023 r. poz.  2643] =>  zobacz

• Nowelizacja Rozporządzenia zmienia wzory licencji oraz wzory wypisów z licencji.

W dniu 23.12.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 2778 został opublikowany jednolity tekst ustawy o publicznym transporcie zbiorowym [Dz. U. 2023 r. poz.  2778] =>   zobacz

• W podstawie prawnej uchwal i decyzji należy podawać t. j. Dz. U. 2023 poz. 2278.

2. PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW

W dniu 05.12.2023 r. Minister Infrastruktury ogłosił projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie drogowym   =>   zobacz

• Projektowana nowelizacja ma na celu rozwiązanie problemów, które uwidoczniły się w funkcjonowaniu Inspekcji Transportu Drogowego (dalej: Inspekcja), tj. dualizm struktur terenowych Inspekcji (równoległe istnienie 10 delegatur terenowych Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego (dalej: GITD) obok 16 wojewódzkich inspektoratów transportu drogowego (dalej: WITD). Delegatury terenowe GITD podlegają w całości Głównemu Inspektorowi Transportu Drogowego, natomiast WITD funkcjonuje w ramach administracji zespolonej pod zwierzchnictwem wojewody.
• Projektowana nowelizacja przewiduje likwidację 10 delegatur terenowych GITD i przekształcenie ich w komórki wewnętrzne komórek organizacyjnych GITD, a więc zorganizowanie całej Inspekcji w ramach administracji niezespolonej podległej Głównemu Inspektorowi.
• Projekt został wniesiony do Sejmu i w dniu 07.12.2023 r. skierowany do opinii Biura Legislacyjnego.

W dniu 11.12.2023 r. Minister Infrastruktury ogłosił projekt ustawy o Inspekcji Transportu Drogowego wraz z projektami Rozporządzeń wykonawczych =>  zobacz

• Projektowana ustawa w sposób kompleksowy reguluje charakter i rolę, kompetencje oraz sprawy z zakresu struktury organizacyjnej oraz zapewnienia odpowiedniego potencjału kadrowego ITD.
• ITD ma realizować swoje ustawowe zadania,  pełniąc z jednej strony rolę regulatora rynku przewozów drogowych (pełnić nadzór nad przestrzeganiem wspólnych zasad dostępu do zawodu przewoźnika drogowego i udzielać lub cofać uprawnienia wymagane w międzynarodowych zarobkowych przewozach drogowych), a z drugiej strony ma kontrolować przestrzeganie przepisów w zakresie warunków i obowiązków przewozu drogowego w rozumieniu przepisów ustawy o transporcie drogowym i  przepisów odrębnych.
• Inspektorzy ITD mają uzyskać status funkcjonariuszy publicznych.
• Projektowana ustawa ma umożliwić dyslokację funkcjonariuszy na obszarze całego kraju oraz prowadzenia permanentnych kontroli drogowych także w porze nocnej, w niedziele i w święta (postulat NIK).
• Projekt został wniesiony do Sejmu i w dniu 11.12.2023 r. skierowany do opinii Biura Legislacyjnego.

3. ORZECZNICTWO

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z 30.10. 2023 r. sygn. II SA/Ol 563/23. => zobacz

• Spór o sposób, w jaki ma być obliczana rekompensata oraz tryb jej dochodzenia, który nie został wyraźnie zapisany w umowie, jest sprawą cywilną.
• Na etapie wniosku o wypłatę rekompensaty organ nie jest uprawniony do wypełniania treści umowy.
• W sytuacji braku podstaw do dalszego działania w trybie art. 54 u.p.t.z. postępowanie staje się bezprzedmiotowe, co uzasadnia jego umorzenie na podstawie art. 105 § 1 k.p.a.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Olsztynie z 30.10. 2023 r. sygn.. II SA/Ol 597/23 =>  zobacz

• możliwość przyznania rekompensaty aktualizuje się dopiero na podstawie wyraźnych postanowień umowy oświadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Olsztynie z 30.10. 2023 r. sygn.. II SA/Ol 599/23 =>  zobacz

• podmiotem przekazującym operatorowi rekompensatę, o której mowa w art. 50 ust. 1 pkt 2 u.p.t.z., jest – w świetle art. 53 ust. 1 u.p.t.z. – zawsze właściwy organizator, nawet jeśli w określonych okolicznościach jej wypłata następuje za pośrednictwem marszałka województwa (art. 53 ust. 2 pkt 1 u.p.t.z.). Pośrednictwo w tym zakresie jest jedynie konsekwencją przyjętego źródła finasowania rekompensaty i nie uchyla cywilnoprawnego charakteru stosunku prawnego łączącego organizatora i operatora, ponieważ to strony umowy decydują o zasadach rozliczeń.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego z 03.11.2023 r. znak: NP-III.4131.1.531.2023.6 => zobacz

• Rada Gminy Czermin podjęła uchwałę nr LVII/301/23 w sprawie: określenia przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest Gmina Czermin oraz warunków i zasad korzystania z nich. W pkt 6 załącznika nr 2 rada przyjęła: „w przypadku prowadzenia jakichkolwiek prac w obrębie przystanków komunikacyjnych zastrzega się możliwość zmiany lokalizacji tych obiektów oraz prawa do ich likwidacji, bądź czasowego zawieszenia w funkcjonowaniu„.
• „określenie warunków” w tym konkretnym przypadku oznacza wskazanie czynników, od których uzależnione jest korzystanie z przystanków (np. wymóg posiadania stosownej umowy).
• „określenie zasad” oznacza wprowadzenie pewnego sposobu postępowania przez określone podmioty w danych okolicznościach. Wprowadzenie zasad to nic innego jak określenie adresatów norm i reguł postępowania w przypadku korzystania przez nich z udostępnionych przystanków” (wyrok WSA w Rzeszowie z 5 stycznia 2016 r., II SA/Rz 1434/15).
• możliwość zmiany lokalizacji przystanków,  ich likwidacji bądź czasowego zawieszenia reguluje materię, która nie mieści się w pojęciu „warunków i zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych” i z tego powodu powyższa regulacja została przyjęta z przekroczeniem upoważnienia ustawowego z art. 15 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Dolnośląskiego z 13.11.2023 r. znak: NK-N.4131.187.2.2023.MC =>  zobacz

• Rada Powiatu w Środzie Śląskiej podjęła uchwałę w sprawie określenia przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest Powiat Średzki, udostępnionych dla operatorów i przewoźników oraz warunków i zasad korzystania tych przystanków
• umocowanie do stanowienia w przedmiocie określenia „zasad i trybu korzystania” z gminnych/powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, oznacza kompetencję organu stanowiącego gminy/powiatu do formułowania w stosunku do tych obszarów (urządzeń), norm i zasad prawidłowego postępowania, ustalania obowiązujących reguł zachowania się, określenia ustalonego porządku zachowania się.
• przez warunki i zasady korzystania z przystanków, należy rozumieć faktyczne określenie sposobu korzystania z miejsca przeznaczonego do wsiadania lub wysiadania pasażerów na danej linii komunikacyjnej, w którym umieszcza się informacje dotyczące w szczególności godzin odjazdów środków transportu
• adresatem normy dotyczącej zasad korzystania jest przewoźnik
• nie jest uzasadnione umieszczanie w uchwale dotyczącej warunków i zasad korzystania z przystanków zapisów, które nie dotyczą faktycznego korzystania z przystanku przez przewoźników
• wprowadzenie zakazu prowadzenia na przystankach innej działalności niż przewóz osób oraz określenie w jakim trybie następuje udostepnienie przystanków komunikacyjnych (określenie dokumentów, które należy dołączyć do pisemnego wniosku, wskazanie Urzędu, do którego należy wnieść wniosek) nie dotyczy faktycznego korzystania z przystanków przez przewoźników i z tego powodu przekracza ustawowe upoważnienie.
• Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 10 kwietnia 2012 r. w sprawie rozkładów jazdy (Dz. U. z 2018 r. poz. 202) reguluje, że właściciel albo zarządzający przystankiem komunikacyjnym zamieszcza informację dotyczącą rozkładu jazdy na danym obiekcie, zaś przewoźnik zobowiązany jest jedynie do przekazania kopii zatwierdzonego rozkładu jazdy w postaci pliku w formacie PDF oraz w wersji elektronicznej umożliwiającej edycję tekstu.
• zgodnie z § 17 ust. 1 rozporządzenia: „ponoszenie kosztów związanych z zamieszczaniem informacji dotyczących rozkładów jazdy na przystanku komunikacyjnym lub dworcu oraz w systemie informacji dla pasażera, w transporcie drogowym oraz innym szynowym, odbywa się na podstawie umowy”.
• przy zawieraniu umowy strony tej umowy kształtują postanowienia dotyczące ponoszenia kosztów związanych z zamieszczaniem informacji o rozkładach jazdy na przystanku komunikacyjnym. Niezgodnym zatem z prawem jest zapis uchwały, który nakłada na przewoźnika obowiązek utrzymania rozkładu jazdy w należytym stanie technicznym O tym na kim będzie ciążył obowiązek utrzymania w należytym stanie technicznym tabliczek rozkładu jazdy decyduje umowa cywilnoprawna, a nie przepisy zakwestionowanej uchwały.
• nie należy uchylać uchwały zmieniającej poprzednia uchwałę w sprawie określenia przystanków…

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Łódzkiego z 07.12.2023 r. znak: PNIK-I.4131.1058.2023 => zobacz

• Rada Miejska w Opocznie podjęła uchwałę w sprawie określenia przystanków komunikacyjnych, których właścicielem lub zarządzającym jest Gmina Opoczno oraz warunków i zasad korzystania z tych przystanków.
• zakaz rozmieszczania plakatów i ogłoszeń  przekracza delegację ustawową wynikającą z treści art. 15 ust. 2u.p.t.z. i wkracza w postanowienia art. 63a § 1 Kodeksu wykroczeń (Dz. U. z 2023 r. poz. 2119).
• uregulowanie w uchwale rady tego co zostało już uregulowane w akcie normatywnym wyższego rzędu, czy tym bardziej ich modyfikowanie, stanowi istotne naruszenie prawa.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Lubelskiego z 15.12.2023 r. znak: PN-II.4131.431.2023 => zobacz

• Rada Gminy Konstantynów podjęła uchwałę w sprawie utworzenia linii komunikacyjnej i wyrażenia zgody na zawarcie umowy z operatorem.
• ustawa o publicznym transporcie zbiorowym w art. 7 ust. 4 pkt 1 stanowi, że zadania organizatora, o którym mowa w ust. 1 pkt 1-5, wykonuje w przypadku gminy – wójt, burmistrz albo prezydent miasta.
• w ramach kompetencji wójta gminy obejmujących organizowanie publicznego transportu zbiorowego na liniach (sieciach) komunikacyjnych w gminnych przewozach pasażerskich mieści się uprawnienie do tworzenia linii komunikacyjnych
• rada gminy nie może przejmować kompetencji wójta, burmistrza bądź prezydenta.
• w ocenie organu nadzoru przedmiotowa uchwała została podjęta bez podstawy prawnej.

4. AKTUALNOŚCI I PUBLIKACJE BRANŻOWE

Krzysztof Śmietana, Rośnie liczba miast z darmową komunikacją „Gazeta Prawna” z 07.12.2023 r. =>  zobacz

• w Koninie od 1 stycznia mieszkańcy nie będą musieli kasować biletu w autobusie. Konin, który do tej pory na komunikację miejską wydawał 28 mln zł, będzie musiał dołożyć kolejne 2,2 mln zł. Jazda za darmo autobusem ma być dostępna dla posiadaczy Konińskiej Karty Mieszkańcy. To ma zachęcić do osiedlania się na terenie tego miasta i rozliczania w nim podatku.
• w ostatnich latach takie rozwiązanie wprowadzono m.in. w Kaliszu, Ostrołęce, Starachowicach, Lubinie, Szczecinku, Bolesławcu, Żorach, Otwocku czy Mińsku Mazowieckim.
• nad przejazdami bez opłat zastanawia się Zamość.
• Marcin Żabicki z Izby Gospodarczej Komunikacji Miejskiej mówi, że darmowa komunikacja ma sens w małych miastach. – Zwłaszcza jeżeli wpływy z biletów są niewielkie i stanowią 10–15 proc. ponoszonych kosztów na komunikację. Często trzeba zaś podobną lub niewiele mniejszą kwotę wydać na utrzymanie systemu sprzedaży i kontroli biletów – zaznacza Żabicki. Dodaje jednak, że często nie wystarczy dołożyć jedynie dotychczasową sumę wpływów z biletów. Po wprowadzeniu darmowych przejazdów zwykle rośnie liczba osób korzystających z komunikacji. W takim przypadku trzeba zaś ponieść dodatkowe wydatki na większe autobusy lub na zagęszczenie kursów.

Aldona Kapica, Czas pracy kierowców zawodowych wydłuży się „Gazeta Prawna” z 18.12.2023 r.  =>  zobacz

• Wszystko wskazuje na to, że kierowcy autokarów będą mogli siedzieć za kierownicą dłużej
• Komisja Europejska (KE) przygotowała projekt zmian w rozporządzeniu WE nr 561/2006, które reguluje czas pracy kierowców zawodowych. Określono w nim, po ilu godzinach jazdy kierowca powinien zrobić przerwę, ile godzin wolno mu jechać w ciągu dnia, ile mają trwać odpoczynki dobowe i tygodniowe itd.
• Nowelizacja miałaby wejść w życie w 2024 r.

Jan Wojtal, Polscy kierowcy z problemami. Winny nieprawidłowo działający system „Gazeta Prawna” z 20.12.2023 r.  =>  zobacz

• samochody w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców nie zawsze mają przypisaną prawidłową normę emisji spalin. System działa automatycznie według algorytmu, bazując na roczniku, w którym został wyprodukowany pojazd. Tymczasem identyczny samochód z jednego rocznika może posiadać nawet trzy różne normy emisji.
• Za pośrednictwem aplikacji mObywatel bądź strony historiapojazdu.gov.pl można sprawdzić normy emisji spalin.
• Jeśli do stref czystego transportu wjedziemy pojazdem, który nie spełnia wymaganej normy emisji spalin, będzie nam grozić mandat w wysokości 500 zł.

Aldona Kapica, Nowy bat na fikcyjne umowy menedżerów transportu „Gazeta Prawna” z 28.12.2023 r.  => zobacz

• „użyczanie” certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie może się skończyć nie tylko jego utratą, lecz także kłopotami z ZUS.
• według ZUS nie jest możliwe wykonywanie obowiązków zarządzającego transportem na pełen etat w kilku firmach.

Autor: radca prawny Jędrzej Klatka