PRAWO TRANSPORTOWE NEWSLETTER MAJ 2025 r.

1. NOWE PRZEPISY

W maju 2025 r. nie zostały opublikowane żadne nowe akty prawne, które należałoby wymienić w newsletterze.

2. PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW

W dniu 28.05.2025 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt rozporządzenia w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami =>   zobacz

• Nowelizacja ustawy o kierujących pojazdami wprowadzona przez ustawę z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel (Dz. U. poz. 1234) wprowadziła tymczasowe elektroniczne prawo jazdy, które jest ważne od dnia uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu do dnia odbioru prawa jazdy, jednak nie dłużej niż przez okres 30 dni od dnia uzyskania pozytywnego wyniku egzaminu.
• Nowe pozwolenia na kierowanie tramwajem będą wydawane jako karty kompozytowej z dniem 1 listopada 2025 r.
• W przypadku osób, które posiadały uprawnienia do kierowania pojazdami, których data ważności nie była ograniczona orzeczeniem lekarskim lub psychologicznym, w pozycji „data ważności uprawnienia” umieszcza się symbol „-” jako informację, że dana kategoria prawa jazdy jest ważna bezterminowo z tym, że data ważności takiego prawa jazdy nie może być dłuższa niż 15 lat.

W dniu 30.05.2025 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt rozporządzenia w sprawie szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy =>   zobacz

• Projekt wykonuje delegację ustawową z art. 39i ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym.
• Projekt uszczegóławia przepisy dotyczące prowadzenia zajęć praktycznych z jazdy w warunkach specjalnych przy wykorzystaniu symulatora jazdy.
• Załącznik nr 6 do projektowanego Rozporządzenia określa nowy wzór „Świadectwa kwalifikacji zawodowej”.

3. ORZECZNICTWO

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 03.04.2025 r. sygn. II OSK 2209/22 => zobacz

• operator przewozów wojewódzkich będący podmiotem wewnętrznym województwa domagał się dostępu do danych z rejestru PESEL w trybie art. 46 ust. 1 pkt 5 ustawy o ewidencji ludności, zgodnie z którym dane z rejestru PESEL w zakresie niezbędnym do realizacji ustawowych zadań udostępnia się państwowym i samorządowym jednostkom organizacyjnym oraz innym podmiotom – w zakresie niezbędnym do realizacji zadań publicznych określonych w odrębnych przepisach.
• NSA podtrzymał odmowę dostępu do danych z rejestru PESEL uznając, że bycie podmiotem kontrolowanym przez województwo i realizującym na jego rzecz zadania publiczne nie czyni tych zadań zadaniami własnymi spółki. Są to nadal zadania własne województwa powierzone spółce do wykonania na mocy umowy.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 16.04. 2025 r. sygn. I SA/Gl 1150/24 => zobacz

• art. 13 ust. 1 Dyrektywy VAT zakłada możliwość traktowania organów władzy jako podatników podatku od towarów i usług.
• gmina może występować w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, o ile dokonuje czynności na podstawie zawieranych umów cywilnoprawnych i o ile dokonywanie takich czynności można uznać za samodzielne wykonywanie działalności gospodarczej.]
• Miasto realizując zadanie polegające na organizowaniu i prowadzeniu lokalnego transportu zbiorowego, wykonuje je na podstawie umów zawieranych z pasażerami korzystającymi z komunikacji miejskiej.
• organy władzy publicznej powinny być traktowane jak podatnicy podatku od towarów i usług wtedy, gdy działają w takich warunkach i w taki sposób jak podmioty gospodarcze. Dotyczy to także podejmowanych przez organy władzy publicznej czynności należących do ich zadań własnych.
• Wdrażając Inteligentny System Transportowy Miasto będzie pośrednio realizowało zadania własne polegające na organizacji ruchu drogowego (art. 7 ust. 1 pkt 2 u.s.g.), jednakże bezpośrednim celem tej inwestycji jest organizacja i prowadzenie lokalnego transportu zbiorowego, które to zadanie realizuje na podstawie art. 15 ust. 6 u.p.t.u. w warunkach działalności gospodarczej.
• Miasto ma prawo do obniżenia kwoty podatku VAT należnego z tytułu wykonywanych przez Miasto czynności opodatkowanych VAT o kwotę podatku naliczonego z faktur dokumentujących poniesione przez nią wydatki inwestycyjne związane z realizacją Inteligentnego Systemu Transportowego.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Śląskiego z 25.04.2025 r. znak NPII.4131.1.257.2025 => zobacz

• Wojewoda stwierdził nieważność uchwały Rady Powiatu w sprawie ustalenia maksymalnych cen za usługi przewozowe w publicznym transporcie zbiorowym na terenie Powiatu podjętej na podstawie art. 50a ust. 2 i art. 50b ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, w której Rada Powiatu określiła uprawnienia do ulgowych przejazdów.
• Wojewoda uznał, że art. 50a ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nie stanowi podstawy do określenia uprawnień do ulgowych przejazdów.
• Uprawnienia do ulgowych przejazdów dla pasażerów, które nie wynikają z przepisów powszechnie obowiązujących, mogą być ustanawiane przez operatora w uzgodnieniu z organizatorem (art. 46 ust. 1 pkt 6 i 11 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym).
• Na mocy art. 7 ust. 4 pkt 4 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym zadania organizatora w powiecie wykonuje starosta. Uzgadnianie uprawnień do ulgowych przejazdów należy więc do kompetencji starosty, a nie Rady Powiatu. 

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 08.05.2025 r. sygn. C-615/23 => zobacz

• zryczałtowana rekompensata wypłacana przez jednostkę samorządu terytorialnego przedsiębiorstwu świadczącemu usługi publicznego transportu zbiorowego i mająca na celu pokrycie strat poniesionych w ramach świadczenia tych usług nie wchodzi w zakres podstawy opodatkowania podatkiem VAT.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 08.05.2025 r. sygn. III SA/Kr 1413/24 => zobacz

• WSA stwierdził nieważność części uchwały Rady Miasta Zakopanego, która ograniczała możliwość korzystania z przystanków Kuźnice – st. 1 01, Kuźnice – st. 3 03 – jedynie do tych przedsiębiorców i operatorów, których przebieg linii nie wykraczał poza granice administracyjne Miasta Zakopane, a Kuźnice st. 2 02 – przeznaczone zostało jedynie dla operatora komunikacji miejskiej.
• WSA uznał, że Burmistrz Zakopanego wykroczył poza zakres upoważnienia ustawowego określając prawo korzystania z wymienionych w zaskarżonej uchwale przystanków tylko przez niektórych operatorów lub przewoźników.
• Z art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym nie wynika, aby Rada Miasta upoważniona była do różnicowania operatorów i przewoźników korzystających z przystanków i dworców poprzez wprowadzenie ograniczeń w zakresie geograficznym realizowanych kursów.
• obowiązek organizowania publicznego transportu zbiorowego nie może usprawiedliwiać dowolności w kształtowania sieci publicznego transportu, w ten sposób, że przystanki w najatrakcyjniejszych miejscach miasta zostaną zastrzeżone wyłącznie dla operatorów i przewoźników działających w obrębie miasta.

4. AKTUALNOŚCI I PUBLIKACJE BRANŻOWE

Krzysztof Bałekowski, Wywabianie białych plam „Gazeta Prawna” z 07.05.2025 r.  => zobacz

• Ministerstwo Infrastruktury proponuje, by pieniądze z funduszu autobusowego dzielili marszałkowie województw, a nie – jak dotychczas – wojewodowie. Ma to pomóc w walce z wykluczeniem komunikacyjnym.
• Dopłaty do organizacji przewozów przez samorządy funkcjonują od 2019 r. W tym roku ich kwota ma przekroczyć 1 mld zł. Wciąż jednak transport publiczny nie dojeżdża do wielu miejsc i problem białych plam komunikacyjnych nie został rozwiązany.
• Marszałek przyzna dopłaty do tych linii, które w wojewódzkim planie transportowym zostaną określone jako utworzone w celu walki z wykluczeniem.

Mariusz Szulc, Gminne dotacje do transportu zbiorowego są bez VAT „Gazeta Prawna” z 12.05.2025 r. => zobacz

•  TSUE orzekł, że zryczałtowane rekompensaty, wypłacane przez gminy w celu pokrycia strat przewoźnikom, którzy świadczą usługi transportu zbiorowego po cenie ustalonej przez samorząd, nie wchodzą do podstawy opodatkowania VAT.
• Najnowszy wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE ma duże znaczenie zarówno dla samorządów, firm transportowych, jak i dla samych pasażerów
• Zyskają przewoźnicy, bo nie będą musieli odprowadzać VAT od rekompensat otrzymanych od gmin i powiatów. Skorzystają samorządy, bo będą mogły wypłacać rekompensaty w kwocie netto, a nie brutto. To pozwoli im zaoszczędzić pieniądze, by wydać je na transport publiczny.
• Korzyść odniosą też pasażerowie, bo – jak się spodziewają eksperci – dzięki pieniądzom zaoszczędzonym na VAT powinna się poprawić jakość usług transportu zbiorowego.

Mariusz Szulc, Inwestycja w transport zbiorowy z pełnym odliczeniem VAT „Gazeta Prawna” z 20.05.2025 r. => zobacz

• Działając na rzecz usprawnienia systemu transportu zbiorowego, samorząd terytorialny występuje jako podatnik VAT. W związku z tym może odliczyć całość podatku naliczonego z faktur zakupowych.
• WSA zgodził się też z miastem, że bezpośrednim celem inwestycji w Inteligentny System Transportowy będzie organizacja i prowadzenie lokalnego transportu zbiorowego na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z mieszkańcami. Inwestycja służy więc do realizacji czynności opodatkowanych, a zatem miasto będzie mogło odliczyć cały VAT naliczony, ponosząc wydatki na realizację tej inwestycji 

Wojciech Kukula, Szymon Żurawiński, Elektromobilność może się opłacać „Gazeta Prawna” z 03.06.2024 r.  => zobacz

•  Od kwietnia 2025 r. obowiązuje zmieniona ustawa o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 20 ze zm.). Nowelizacja może mieć dla wielu firm duże znaczenie – zgodnie z nią energia elektryczna ze źródeł odnawialnych jest teraz wliczana do Narodowego Celu Wskaźnikowego (NCW) w transporcie. stawa wyznacza konkretne wartości na kolejne lata: 9,2 proc. w 2025 r., 10 proc. w latach 2026–2029 i aż 14,9 proc. w 2030 r.
• Polska definiuje NCW jako procent biopaliw i innych paliw odnawialnych (od teraz także zielonej energii elektrycznej) w całkowitym zużyciu paliw w transporcie drogowym i kolejowym.
• Dopuszczenie zielonej energii elektrycznej do realizacji NCW można uznać za krok przełomowy. Po raz pierwszy energia elektryczna z OZE ma szansę zmniejszyć emisyjność sektora transportowego.
• Polskie przepisy nie przewidują na razie jasnego mechanizmu rozliczania energii elektrycznej w NCW. Nie ma certyfikatów, nie ma platformy handlu, nie ma krajowego systemu ewidencji.

EU funding opportunities for local public transport  => zobacz

• w artykule na stronie internetowej UITP zestawiono 12 aktualnych programów umożliwiających uzyskanie dofinansowania publicznego transportu zbiorowego ze środków europejskich.

Shedding a Light on Demand-Responsive Transport (DRT) => zobacz

• artykuł na stronie internetowej UITP omawia funkcjonowanie publicznego transportu zbiorowego na żądanie

Autor: radca prawny Jędrzej Klatka