PRAWO TRANSPORTOWE NEWSLETTER MAJ 2023 r.

1. NOWE PRZEPISY

W dniu 06.05.2023 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o drogach publicznych [Dz. U. 2023 r. poz. 760] =>   zobacz

• Art. 4 nowelizacji wprowadza zmiany w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym
• Nowelizacja  dotyczy wdrożenia do polskiego systemu prawnego przepisów dyrektywy 2019/520 Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 19 marca 2019 r. w sprawie interoperacyjności systemów elektronicznego poboru opłat drogowych i ułatwiania transgranicznej wymiany informacji na temat przypadków nieuiszczenia opłat drogowych w Unii.

W dniu  09.05.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 875 został ogłoszony  jednolity tekst ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych =>   zobacz

W dniu 15.05.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 917 zostało ogłoszone a 16.05.2023 r. weszło w życie Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie określenia wzoru formularza do przekazywania danych dotyczących przeprowadzonych kontroli stanu technicznego pojazdów   => zobacz

W dniu 16.05.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 919 została ogłoszona nowa ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o systemach homologacji pojazdów oraz ich wyposażenia => zobacz

• Ustawa wyznacza Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego (TDT) do pełnienia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej funkcji organu udzielającego homologacji oraz organu nadzoru rynku.
• Przyjęte zostały organizacyjne pozwalają spełnić wymagania rozporządzeń UE 167/2013, 168/2013, 2018/858 oraz Porozumienia z 1958 r.

W dniu 23.05.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 986 zostało ogłoszone Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 maja 2023 r. w sprawie kart do tachografów cyfrowych => zobacz

• Rozporządzenie określa:

1)          wzory kart do tachografów cyfrowych i ich opis;

2)          wzory formularzy wniosków o wydanie, przedłużenie lub wymianę kart oraz szczegółowe wymogi techniczne dotyczące załączników do wniosków;

3)          wysokość opłat za rozpatrzenie wniosku o wydanie, przedłużenie lub wymianę karty i wydanie, przedłużenie lub wymianę karty.

W dniu 25.05.2023 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1003 została ogłoszona nowelizacja ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy o publicznym transporcie zbiorowym => zobacz

• Zgodnie z nowym przepisem art. 49a ustawy o publicznym transporcie zbiorowym „osoba wykonująca przewóz osób w publicznym transporcie zbiorowym, z wyłączeniem transportu
• kolejowego, podczas kierowania środkami transportu i w związku z kierowaniem nimi korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego na zasadach określonych w Kodeksie karnym.”
• Dodany przepis zacznie obowiązywać 9 czerwca 2023 r.

W dniu 26.05.2023 r. weszła  w życie zmiana rozporządzenia w sprawie szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy ogłoszona w Dzienniku Ustaw pod pozycją 673  => zobacz

2. PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW

W dniu 15.05.2023 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów, wymagań dla tablic rejestracyjnych oraz wzorów innych dokumentów związanych z rejestracją pojazdów => zobacz

• Projektowane zmiany dotyczą  montażu dodatkowej instalacji zasilania gazem pojazdu

W dniu 19.05.2023 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz niektórych innych ustaw => zobacz

• Projekt skierowano do 1 czytania w Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej
• Zmianie ulega art. 1 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, tak aby ustawa określała zasady finansowania regularnych przewozów osób w publicznym transporcie zbiorowym, a nie wyłącznie przewozów o charakterze użyteczności publicznej, jak to zostało zaplanowane po zakończeniu stosowania przepisów przejściowych. Dofinansowanie utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ustawowych uprawnień do ulgowych przejazdów w publicznym transporcie zbiorowym przyznano zarówno operatorowi, jak i przewoźnikowi.
• W definicji przewoźnika zawartej w art. 4 pkt 11 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym, w związku z utrzymaniem funkcjonującego obecnie sytemu zezwoleń na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym doprecyzowano, że jest nim także przedsiębiorca wykonujący przewozy na podstawie tego zezwolenia.
• Projekt rezygnuje z wprowadzenia potwierdzenia zgłoszenia przewozu. Utrzymany zostanie funkcjonujący obecnie system zezwoleń na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym dla przewozów komercyjnych. W związku z odstąpieniem od wprowadzania potwierdzenia zgłoszenia przewozu i utrzymania obowiązującego obecnie systemu zezwoleń na wykonywane regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym w art. 5 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym zmieniono brzmienie pkt 2 wskazując, że publiczny transport zbiorowy może odbywać się na podstawie zezwolenia na wykonywanie regularnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym.
• Projekt dodaje nowe zadanie organizatora, które polega na możliwości ustanowienia zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego obowiązującego w granicach organizatora. Określono kwestie dotyczące rozliczeń finansowych uczestników systemu taryfowo-biletowego.
• Operator nie może być wybierany w oparciu o ustawę z dnia 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi. Projekt uchyla w art. 19 ust. 1 punkt 2 oraz w art. 22 ust. 4 do 6 ponieważ obecnie przepisy ustawy z dnia 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi nie mają zastosowania do zawierania umów koncesji, których przedmiotem są usługi publiczne w zakresie transportu pasażerskiego w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 1370.
• Projekt zmienia zakres informacji w zaświadczeniu na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego (art. 28 ust. 2 ustawy). W zaświadczeniu będzie można wskazać sieć komunikacyjną, a nie tylko konkretną linię komunikacyjną
• w projektowanych przepisach przewidziano możliwość posiadania w komunikacji miejskiej rozkładu jazdy jako załącznika do zaświadczenia na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego w formie elektronicznej – biorąc pod uwagę fakt, że w postaci elektronicznej taki rozkład znajduje się w komputerze pokładowym każdego autobusu.
• cennik opłat, zarówno w przewozach realizowanych przez przewoźników jak i operatorów powinien zawierać także ceny biletów ulgowych.
• nałożono na operatora i przewoźnika obowiązek uwzględniania uprawnień pasażerów do ulgowych przejazdów, co jest związane z możliwością uzyskania dofinansowania utraconych przychodów w związku ze stosowaniem ustawowych uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego.
• określono szczegółowo mechanizm przekazania rekompensaty (w projektowanym art. 53). . Rekompensata będzie przekazywana na wniosek organizatora składany w trybie określonym w umowie.
• określono zasady udzielania dopłaty w odniesieniu do przewozów autobusowych (art. 55 ust. 4–9). Operatorzy i przewoźnicy będą otrzymywali omawiane dopłaty od marszałka województwa na podstawie złożonego wniosku i po weryfikacji dokumentów potwierdzających wysokość utraconych przychodów z tego tytułu. Określono wymagane elementy umowy o dopłatę.
• określono wymagania, które musi spełnić operator lub przewoźnik (art. 55 ust. 8).
• Określono wymagania dla kas rejestrujących (art. 56)
• podmioty prowadzące działalność w zakresie regularnego przewozu osób będą mogły ją nadal wykonywać na podstawie posiadanych uprawnień, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2025 r.

W dniu 26.05.2023 r. Sejm uchwalił nowelizację ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz niektórych innych ustaw => zobacz

• Celem projektu jest zaniechanie poboru opłat za przejazd autostradą od pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (czyli samochodów osobowych oraz motocykli) na odcinkach autostrad płatnych zarządzanych przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad.
• Kierowcy będą zwolnieni z opłat za przejazd od 1 lipca 2023 r.

3. ORZECZNICTWO

Wyrok Sądu Rejonowego w Szamotułach z dnia 22 marca 2023 r. I C 1239/22 => zobacz

• Sąd oddalił powództwo o zapłatę opłaty dodatkowej oraz opłaty za przewóz przez pasażera, który podróżował bez ważnego biletu za przejazd w sytuacji, w której ten pasażer kupił bilet w biletomacie, za który zapłacił kartą płatniczą. Urządzenie wydrukowało i wydało potwierdzenie zakupu biletu oraz drugie potwierdzenie płatności kartą, jednakże nie dokonało wydruku samego biletu.
• Sąd uznał, że skoro organizator transportu miejskiego umożliwia zakup biletu w stacjonarnym biletomacie, winien przedsięwziąć takie czynności, które zapewnią sprawność działania tego urządzenia, a w razie jego awarii – dokonywać prokonsumenckiej wykładni art. 16 ust. 1 ustawy Prawo przewozowe i własnego Regulaminu przewozu, w szczególności wówczas gdy z okoliczność sprawy wynika w sposób oczywisty, że konsument podejmował próby zakupu biletu, nieudane z uwagi na niezależną od niego awarię: za bilet zapłacił, ale go nie uzyskał.
• Nie sposób uznać za pozostające w zgodzie z zasadami współżycia społecznego nakładanie na konsumenta opłaty dodatkowej za brak biletu w sytuacji gdy ten brak spowodowany jest wyłącznie nieczynnym urządzeniem zależnym od przedsiębiorcy.
• Skoro opłata za bilet  została zainkasowana i zaksięgowana, a usługa za tą opłatę wykonana to niezrozumiałym jest domaganie się przez powoda powtórnej opłaty i nadto kary dodatkowej.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu  z 26.04.2023 r. sygn. III SA/Po 1053/22 => zobacz

• Ustalenie jednej stałej opłaty dla wszystkich przewoźników może pozostawać krzywdzące dla tych, którzy wykonują swoje przewozy stosunkowo niewielkimi pojazdami.
• Przy ustalaniu wysokości opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych (lub dworca) należy uwzględnić standard poszczególnych przystanków oraz wielkość taboru, jakim jest wykonywany przewóz.
• Delegacja ustawowa zawarta w art. 16 ust. 4 u.p.t.z. obliguje radę do dokonania uprzedniej analizy wskazującej, że zastosowanie – jak w niniejszym przypadku – jednolitej stawki dla wszystkich przewoźników operujących na przystankach, których gmina jest właścicielem lub zarządzającym, będzie uwzględniać niedyskryminujące zasady. Celem ustalenia, czy uchwała odpowiada ratio legis przepisu upoważniającego, pozostaje zbadanie uzasadnienia uchwały oraz materiałów dokumentujących jej przygotowanie i uchwalenie. Tym samym w celu weryfikacji motywów działania organu jednostki samorządu terytorialnego nie może być wystarczająca sama treść uchwały, z której nie wynikają racje, jakimi kierował się organ podejmujący rozstrzygnięcie skierowane do adresatów stojących na zewnątrz administracji i dotyczące ich sytuacji prawnej.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego z 28.04.2023 r. NP-II.4131.1.184.2023.8 => zobacz

• W uchwale w sprawie warunków i zasad korzystania z przystanków nie można nakładać na operatora i przewoźnika obowiązku utrzymywania w należytym stanie technicznym tablicy z rozkładem jazdy ponieważ zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 10 kwietnia 2012 r. w sprawie rozkładów jazdy (Dz. U. z 2018 r. poz. 202) to właściciel albo zarządzający przystankiem zamieszcza rozkład jazdy, a przewoźnik zobowiązany jest jedynie do przekazania kopii zatwierdzonego rozkładu jazdy w postaci pliku w formacie PDF oraz w wersji elektronicznej umożliwiającej edycję tekstu.
• W uchwale w sprawie warunków i zasad korzystania z przystanków nie można regulować konsekwencji zamknięcia lub zmiany organizacji ruchu w ciągu drogi (np. remont, przebudowa, wykorzystanie drogi w sposób szczególny)  ponieważ uregulowanie takich kwestii nie mieści się w zakresie pojęcia „zasad i warunków korzystania z przystanków”.

4. AKTUALNOŚCI I PUBLIKACJE BRANŻOWE

Bartłomiej Leśniewski, Z armaty do wróbli: pasażerowie „na gapę” poszukiwani… listami gończymi „Portal Komunalny” z 05.05.2023 r.  => zobacz

• Policja jest zobligowana do opublikowania listu otrzymanego z sądu. W ostatnim tygodniu policja zamieściła komunikaty m.in. o dwóch osobach, które bez ważnego biletu, “na gapę”  jeździły transportem publicznym i w związku z tym, że nie zapłaciły kary za to, zostały skazane na karę zastępczą – areszt. Nie zgłosiły się do odbycia kary, miejsce ich pobytu nie jest znane, więc sądy wydały listy gończe. Pierwsza z takich osób to 23-latka, sąd skazał ją na 5 dni aresztu. Zaś 32-latka sąd skazał na 7 dni aresztu. Poszukiwani mogą uwolnić się od kar, jeżeli zapłacą grzywnę.
• Przybywa listów gończych za drobne wykroczenia – alarmuje  rzecznik prasowy małopolskiej policji Sebastian Gleń. Ostatnie listy dotyczą m.in. osób, które nie zapłaciły kar za podróż “na gapę” w środkach komunikacji miejskiej i nie stawiły się do sądu celem odbycia kary zastępczej – aresztu.
• Zgodnie z nowymi, obowiązującymi od początku tego roku, przepisami kodeksu karnego wykonawczego sąd wydaje postanowienie o poszukiwaniu listem gończym osoby, która została skazana na karę pozbawienia wolności na terenie kraju, ale miejsce jej pobytu jest nieznane.

Angelika Pitoń, Ponad 2 mln zł kary dla kontrolerów biletów w Krakowie. Miasto nie zostawia suchej nitki na ich działalności „Gazeta Wyborcza – Kraków” z 08.05.2023 r. => zobacz

• zgodnie z umową firma Rewizor, która obsługuje 12 miast w kraju od Gniezna, Grudziądza, Koszalina czy Słupska po Warszawską Kolej Dojazdową, musi wypuścić na ulice Krakowa 68 kontrolerów dziennie. Ci muszą wykonać przynajmniej 27 tys. kontroli w miesiącu.
• Firma Rewizor została ukarana przez miasto Kraków m.in. za zbyt małą liczbę kontroli. Na spółkę Rewizor nałożono przeszło 4,3 tys. kar. Łącznie opiewają one na ponad 2,1 mln zł.
• 94 razy doszło do błędu związanego np. z nieuzasadnionym nałożeniem mandatu, 109 razy kontrolerzy nie byli ubrani w uniformy, 60 razy dział reklamacji nie dotrzymał ustawowego terminu na odpowiedź, przeszło 4 tysiące razy stwierdzono, że kontrole nie odbyły się zgodnie z umową, 107 razy do tramwajów i autobusów wkroczyła mniejsza liczba grup kontrolerskich.

Ewa Furtak, Czy kierowca MZK może się zasłonić „klauzulą sumienia” i odmówić kierowania autobusem?, „Gazeta Wyborcza Bielsko-Biała” z 22.05.2023 r. => zobacz

• „PiS = drożyzna” – niektóre autobusy MZK w Bielsku-Białej zostały obklejone takim hasłem. Czy kierowcy miejskiego przewoźnika mogą odmówić wykonania pracy?

Michał Jamroż, Rządowy fundusz dobija transport publiczny. „To premia dla cwanych” „Gazeta Wyborcza – Trójmiasto” z 26.05.2023 r. => zobacz

• Dwie trzecie linii objętych dofinansowaniem to gminne dowozy dzieci do szkół, a dopłaty po prostu zmniejszyły koszty wykonywania tego zadania własnego gmin.

Patrycja Otto, Transport wciąż nie wyszedł na prostą po pandemii” „Gazeta Prawna” z 30.05.2023 r. => zobacz

• Choć na rynek wróciła koniunktura, branża transportu drogowego w Polsce wciąż nie może odbudować się po pandemii. … Gdy autokary zostały uziemione, kierowcy przeszli do pracy w transporcie towarów

Autor: radca prawny Jędrzej Klatka