PRAWO TRANSPORTOWE NEWSLETTER LISTOPAD 2024 r.

1. NOWE PRZEPISY

W dniu 19.11.2024 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1689 zostało ogłoszone Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 14 listopada 2024 r. w sprawie sposobu podziału środków Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej na dofinansowanie realizacji zadań własnych organizatorów w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej w poszczególnych województwach [Dz. U. 2024 r. poz. 1689]   => zobacz

• Na dofinansowanie na podstawie wieloletnich umów o dopłatę można przeznaczyć maksymalnie 70 % dostępnych środków.

2. PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW

W dniu 21.11.2024 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt nowelizacji rozporządzenia w sprawie wzorów zezwoleń na wykonywanie krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych osób oraz wypisów z zezwoleń  => zobacz

• Projektowana zmiana jest związana z wejściem w życie w dniu 12 lipca 2024 r. przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 8 lipca 2024 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów zezwoleń na wykonywanie krajowych i międzynarodowych przewozów drogowych oraz wypisów z tych zezwoleń (Dz. U. poz. 1024). Ww. rozporządzenie dostosowało zabezpieczenia wzorów dokumentów publicznych do wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie wykazu minimalnych zabezpieczeń dokumentów publicznych przed fałszerstwem (Dz.U. z 2022 r. poz. 1456).
• Projekt zmienia załącznik nr 9, który określa wzór wypisu z zezwolenia na wykonywanie regularnych specjalnych przewozów osób w krajowym transporcie drogowym.

3. ORZECZNICTWO

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Poznaniu z 25.10.2024 r. sygn. III SA/Po 466/24  => zobacz

• skarżący złożył do WSA w Poznaniu skargę na ogłoszenie o zamiarze. Tytuł ogłoszenia o zamiarze wskazywał na zamiar konkurencyjnego trybu zawarcia umowy, a w jego treści została wskazana podstawa prawna, tj. art. 23 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 19 ust. 1 pkt 3 oraz art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym, która wskazywała na to, że ogłoszenie dotyczy zamiaru bezpośredniego zawarcia umowy.
• skoro skarżący od 17 lat wykonuje usługi transportu na rzecz Gminy, to nie tylko jest podmiotem, który nadal jest zainteresowany zawarciem umowy, ale groziło mu prawdopodobieństwo powstania szkody. Legitymuje to zatem do wniesienia skargi.
• Informacje wynikające z opublikowanego ogłoszenia nie mogą być wzajemnie się wykluczające, sprzeczne i na tyle nieczytelne czy niejasne, że podmioty zainteresowane świadczeniem tego rodzaju usług napotkają na trudności w interpretacji treści ogłoszenia i rzeczywistej intencji organizatora.
• Zakwestionowane ogłoszenie o zamiarze naruszało przepisy ustawy – art. 23 ust. 4 pkt 2, pkt 3 i pkt 4 u.p.t.z. albowiem jego zapisy były wewnętrznie sprzeczne i wykluczające się wzajemnie i z tego powodu zostało uchylone przez WSA.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 30.10. 2024 r. sygn. I SA/Ke 415/24  => zobacz

• Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie określenia przystanków oraz zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych zlokalizowanych na terenie Gminy.
• Skarżące osoby fizyczne zaskarżyły lokalizacje konkretnego przystanku, określona w załączniku do uchwały z powodu niezachowania wymaganej przepisami długości przystanku autobusowego (30 m), co powoduje, że autobusy zatrzymując się naprzeciwko ich bram wyjazdowych. Skarżący wywodzili swój interes prawny w zaskarżeniu uchwały z faktu, że są właścicielami nieruchomości, bezpośrednio przylegających do tego przystanku.
• Interes prawny może wynikać nie tylko z przepisów prawa materialnego administracyjnego, lecz także z prawa cywilnego. Źródłem interesu prawnego może być prawo własności.
• Zdaniem WSA w Kielcach skarżący są legitymowani do zaskarżenia lokalizacji przystanku autobusowego w sąsiedztwie ich nieruchomości.
• Zgodnie z art. 20f pkt 1 ustawy o drogach publicznych zarządca drogi jest obowiązany uwzględniać uchwały rady gminy, w których dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców wskazane zostaną wstępne miejsca lokalizacji nowych przystanków komunikacyjnych. Z tego przepisu nie wynika obowiązek podjęcia uchwały o wstępnych miejscach lokalizacji nowych przystanków.
• Niepodjęcie uchwały o której mowa w art. 20f pkt 1 ustawy o drogach publicznych nie  przesądza o nieważności uchwały podjętej na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.
• O ostatecznej lokalizacji przystanku komunikacyjnego decyduje zarządca drogi mając na uwadze przesłanki wskazane w art. 20f pkt 1 ustawy o drogach publicznych (charakter drogi i warunki bezpieczeństwa ruchu drogowego).
• Interes publiczny polegający na zapewnieniu powszechnego (publicznego) transportu wymaga określenia lokalizacji przystanków komunikacyjnych.
• Uciążliwościach związane z faktycznym funkcjonowaniem przystanku nie powodują niezgodności z prawem.  Uciążliwości nie są relewantne z punktu widzenia oceny legalności zaskarżonej uchwały.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Śląskiego z 21.11.2024 r. znak NPII.4131.1.870.2024  => zobacz

• Rada Powiatu podjęła uchwałę w sprawie określenia przystanków oraz warunków i zasad korzystania z tych przystanków.
• Określenie warunków w tym konkretnym przypadku oznacza wskazanie czynników, od których uzależnione jest korzystanie z przystanków.
• Określenie zasad oznacza wprowadzenie pewnego sposobu postępowania przez określone podmioty w danych okolicznościach.
• Rada postanowiła, iż „dokumentem obligatoryjnie dołączanym do wniosku o udostępnienie możliwości korzystania z przystanków komunikacyjnych powinien być: aktualny odpis z rejestru przedsiębiorców albo z ewidencji działalności gospodarczej.” Zgodnie z art. 46 ust. 6 ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy: Organy administracji publicznej nie mogą domagać się od przedsiębiorców okazywania, przekazywania lub załączania do wniosków i innych przedkładanych przed nimi pism, zaświadczeń o wpisie do CEIDG. Zobowiązanie przedsiębiorców do obligatoryjnego załączania tych odpisów jest niezgodne z prawem i wykracza poza delegację z art. 15 ust. 2 ustawy.
• Rada przekroczyła zakres delegacji ustawowej stanowiąc że: „operatorzy i przewoźnicy podczas korzystania z przystanków zobowiązani są do stosowania się do przepisów Prawa o ruchu drogowym określających zachowanie kierowcy korzystającego z przystanków komunikacji publicznej.” Rada Powiatu nie jest uprawniona do rozstrzygania o stosowaniu przepisów prawa powszechnie obowiązującego. Przepisy te obowiązują niezależnie od takiego wskazania Rady wszystkich uczestników ruchu, w tym kierowców i korzystających z przystanków.
• Rada uregulowała, że: „zabrania się rozmieszczania na terenie przystanków komunikacyjnych bez zgody Zarządu Powiatu informacji i reklam innych niż te, które dotyczą rozkładów jazdy.” Czyny, których dokonywania zabrania cytowana wyżej regulacja są objęte sankcją z art. 63a § 1 Kodeksu wykroczeń, zgodnie z którym: „kto umieszcza w miejscu publicznym do tego nieprzeznaczonym ogłoszenie, plakat, afisz, apel, ulotkę, napis lub rysunek albo wystawia je na widok publiczny w innym miejscu bez zgody zarządzającego tym miejscem, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.” Ustalenie zakazu w sytuacji, gdy brak jest podstaw prawnych do jego ustalania, a sprawa ta uregulowana została już w aktach hierarchicznie wyższych, stanowi przekroczenie upoważnienia ustawowego, które należy zakwalifikować jako istotne naruszenie prawa.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Wielkopolskiego z 27.11.2024 r. znak NP-II.4131.1.318.2024.4  => zobacz

• Rada Miejska podjęła uchwałę w sprawie określenia przystanków oraz warunków i zasad korzystania z nich, która zawierała między innymi następujące postanowienie: „Gmina może odmówić uzgodnienia korzystania z przystanków komunikacyjnych w przypadku, gdy uzgodnienie kolejnej linii komunikacyjnej może spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego lub kolidować z rozkładem jazdy realizowanym przez operatora lub wcześniej uzgodnionym rozkładem jazdy innego przewoźnika”.
• Kwestia uzgadniania zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych i dworców została unormowana ustawowo. W myśl art. 25 ust. 5 ustawy: przy uzgadnianiu zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych i dworców, o którym mowa w ust. 3 pkt 16, właściciel przystanku komunikacyjnego położonego w granicach administracyjnych miasta lub dworca albo zarządzający tymi obiektami uzgadnia zasady korzystania z tych obiektów, w przypadku gdy proponowany rozkład jazdy:

1) określa przystanki komunikacyjne lub dworce:

a) o których mowa w art. 15 ust. 1 pkt 7,

b) wskazane w uchwale, o której mowa w art. 15 ust. 2;

2) nie ograniczy przepustowości przystanków komunikacyjnych lub dworców;

3) nie spowoduje zagrożenia dla organizacji lub bezpieczeństwa ruchu”.

• Rada Miejska w Koźminie Wielkopolskim nie była uprawniona do unormowania w uchwale przesłanek odmowy uzgodnienia korzystania z przystanków komunikacyjnych, skoro przesłanki te wynikają z ustawy.

4. AKTUALNOŚCI I PUBLIKACJE BRANŻOWE

Inauguracja prac zespołu eksperckiego do spraw przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu, 30.10.2024 r.   => zobacz

• 30 października 2024 r. pod przewodnictwem wiceministra infrastruktury Stanisława Bukowca, pełniącego funkcję pełnomocnika rządu ds. przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu, odbyło się pierwsze posiedzenie zespołu eksperckiego do spraw przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu.
• W jego pracach biorą udział m.in.:
• prof. dr hab. Monika Bąk, Uniwersytet Gdański, Kierownik Katedry Ekonomiki Transportu na Wydziale Ekonomicznym; zajmuje się społecznymi, ekonomicznymi i środowiskowymi aspektami zrównoważonego rozwoju w ujęciu mikro- i makroekonomicznym;
• dr Krzysztof Krawiec, Politechnika Śląska, Katedra Transportu Kolejowego – Wydział Transportu i Inżynierii Lotniczej; kierownik programu zrównoważonego transportu WiseEuropa;
• dr hab. inż. Piotr Sawicki, Politechnika Poznańska; Kierownik Zakładu Systemów Transportowych w Instytucie Transportu na Wydziale Inżynierii Lądowej i Transportu; Projekt GOSPOSTRATEG;
• prof. dr hab. inż. Andrzej Szarata, rektor Politechniki Krakowskiej, profesor nauk inżynieryjno-technicznych o specjalności inżynieria ruchu i modelowanie podróży;
• dr hab. Michał Wolański prof. SGH, Profesor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (SGH) w Instytucie Infrastruktury, Transportu i Mobilności; specjalista w zakresie mobilności i rozwoju regionalnego;
• Mirosław Suchoń – Poseł na Sejm RP;
• Zdzisław Szczerbaciuk – prezes Polskiej Izby Gospodarczej Transportu Samochodowego i Spedycji;
• Piotr Rachwalski – prezes Stowarzyszenia Operatorów Publicznego Transportu Zbiorowego Polski PKS.
• Ministerstwo Infrastruktury dostrzega potrzebę usprawnienia i udoskonalenia ram prawnych funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego. Przede wszystkim transport ten musi stać się bardziej dostępny dla pasażerów, a samorządy muszą uzyskać bardziej przemyślane wsparcie w jego organizacji. W ramach prowadzonej rewizji przepisów potrzebna będzie reforma działania systemu publicznego transportu zbiorowego w kraju i stworzenie warunków integracji różnych gałęzi transportu.

Samorządy muszą mieć wsparcie w transformacji miast „Gazeta Prawna” z 05.11.2024 r.  => zobacz

• Transformacja miast w znaczącym stopniu dotyczy jednak sektora transportu. Agata Wiśniewska-Mazur, członek zarządu Polskiego Stowarzyszenia Nowej Mobilności (PSNM), przypomniała, że rząd przyjął właśnie nowelizację ustawy o paliwach alternatywnych, gdzie mowa jest o rozszerzaniu stref czystego transportu. Temat ten wywołuje sporo emocji. W rządowym projekcie pojawia się obowiązek tworzenia stref czystego transportu, ale same miasta nie posiadają wystarczających narzędzi, by monitorować jakość powietrza. Mamy w Polsce tylko 20 stacji pomiaru zanieczyszczeń z transportu.
• W debacie o strefach czystego transportu zbyt mało mówi się o korzyściach wynikających z ich wdrażania.

Krzysztof Śmietana, Miasta wydadzą miliardy na elektryki „Gazeta Prawna” z 26.11.2024 r. => zobacz

•  Przechodzenie na autobusy elektryczne i wodorowe wymuszą zapisy znowelizowanej przez Sejm ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Wprowadzono za to zmianę, z której wynika, że pojazdów zeroemisyjnych nie trzeba będzie kupować do obsługi linii podmiejskich.
• Teraz za autobus z silnikiem Diesla trzeba zapłacić ok. 1,5 mln zł. Elektryk kosztuje zaś ok. 3 mln zł, a wodorowiec ok. 4 mln zł.
• Autobusy komunikacji miejskiej to bardzo niewielki ułamek wszystkich pojazdów. Powinno się przede wszystkim rozwijać komunikację jako taką i namówić ludzi, by zrezygnowali z podróży swoimi samochodami. To przełożyłoby się na zmniejszenie emisji – zaznacza Marcin Żabicki z Izby Gospodarczej Komunikacji Miejskiej (IGKM).
• Ministerstwo Klimatu informuje, że łączna kwota, jaka zostanie przeznaczona na wsparcie miast w perspektywie najbliższych 10 lat, to ponad 10 mld zł. Dodatkowo na ten cel trafią środki z Funduszu Modernizacyjnego i Społecznego Funduszu Klimatycznego.

Pierwsze umowy na rozbudowę warszawskiego transportu publicznego w ramach programu FEnIKS podpisane, 28.11.2024 r. => zobacz

• 28 listopada 2024 r. zostały podpisane dwie umowy o dofinansowanie z unijnego programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (FEnIKS) rozbudowy systemu transportu miejskiego w Warszawie: II linii metra oraz tramwaju do Wilanowa. To pierwsze projekty transportu miejskiego, a zarazem największe zarówno co do ich wartości, jak i zakresu prac, dla których zawierane są umowy o dofinansowanie ze środków programu FEnIKS.

Autor: radca prawny Jędrzej Klatka