PRAWO TRANSPORTOWE NEWSLETTER KWIECIEŃ 2024 r.

1. NOWE PRZEPISY

W dniu 28.03.2024 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 468 zostało ogłoszone Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wysokości opłat za wydanie zaświadczenia na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego oraz wzoru tego dokumentu  => zobacz

• Opłata za wydanie zaświadczenia w komunikacji miejskiej ważnego do 5 lat wynosi 60 złotych

2. PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW

W dniu 03.04.2024 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z liniami tramwajowymi i ich usytuowanie =>   zobacz

• W projekcie zostały określone warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z liniami tramwajowymi i ich usytuowanie, które wynikają bezpośrednio ze specyfiki takich skrzyżowań (krzyżuje się tor kolejowy z torem tramwajowym).
• Konieczność wydania nowego rozporządzenia przez Ministra Infrastruktury dotyczącego warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać skrzyżowania linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z liniami tramwajowymi i ich usytuowanie wynika z braku uregulowań w tym zakresie w obecnym porządku prawnym.
• Projektowane rozporządzenie poszerza definicje legalną linii tramwajowej: przepisy projektowanego rozporządzenia obejmą zarówno linie tramwajowe, o których mowa w art. 4 pkt 2d ustawy o transporcie kolejowym i które są wydzielone poza pasem drogowym, jak i torowiska tramwajowe, stanowiące część drogi szynowej przeznaczonej wyłącznie do ruchu tramwajów albo ruchu tramwajów i innych pojazdów, usytuowane w pasie drogowym.
• Zgodnie z projektowanym brzmieniem § 11 przepisów rozporządzenia nie będzie się stosować do skrzyżowań linii kolejowych oraz bocznic kolejowych z liniami tramwajowymi istniejących przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia oraz do skrzyżowań, dla których przed dniem wejścia w życie projektowanego rozporządzenia został złożony wniosek o pozwolenie na budowę lub wniosek o zatwierdzenie projektu zagospodarowania działki lub terenu oraz projektu architektoniczno-budowlanego lub zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonania robót budowlanych, w przypadku gdy nie jest wymagane pozwolenie na budowę.

W dniu 18.04.2024 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz ustawy o delegowaniu kierowców w transporcie drogowym => zobacz

• Projekt nowelizacji ustawy o transporcie drogowym ma na celu m.in. wdrożenie do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/738 z dnia 6 kwietnia 2022 r. dotyczącej zmiany dyrektywy 2006/1/WE w sprawie użytkowania pojazdów najmowanych bez kierowców w celu przewozu drogowego rzeczy (Dz. Urz. UE L 137 z 16.05.2022, str. 1).
• Nowelizacja zmienia definicję krajowego transportu drogowego poprzez dodanie możliwości

wykonywania krajowych przewozów drogowych rzeczy pojazdem najmowanym.

W dniu 09.05.2024 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego oraz trybu i terminów ich wydawania i przedłużania ważności => zobacz

• Konieczność wprowadzenia zmian przewidzianych w projekcie wynika z przepisów ustawy o dokumentach publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 564) oraz wydanych na podstawie tej ustawy aktów wykonawczych: rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2019 r. w sprawie wykazu dokumentów publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 2329), które w § 3 pkt 28 wymienia ww. dokumenty poświadczające uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego jako dokumenty publiczne kategorii trzeciej, dla których w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 1 lipca 2022 r. w sprawie wykazu minimalnych zabezpieczeń dokumentów publicznych przed fałszerstwem (Dz. U. poz. 1456) ustalono minimalne zabezpieczenia przed fałszerstwem.
• Celem projektu rozporządzenia jest określenie nowych wzorów legitymacji ucznia poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, tak aby dokumenty te spełniały wymagania w zakresie zabezpieczenia przed fałszerstwem, ustalone dla dokumentów publicznych kategorii trzeciej.
• Zgodnie z art. 73 ust. 1 pkt 2 ustawy o dokumentach publicznych, legitymacje ucznia jako dokumenty publiczne kategorii trzeciej, wytworzone według wzorów określonych w starym rozporządzeniu, mogą być nadal wydawane, jednak nie dłużej niż do dnia 12 lipca 2024 r.

3. ORZECZNICTWO

Wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z dnia 13 lutego 2024 r. KIO 189/24 => zobacz

• za dokument potwierdzający ważność przeglądu technicznego winien być uznany dowód rejestracyjny albo „Zaświadczenie o przeprowadzonym badaniu technicznym pojazdu”.
• Ważność przeglądu technicznego winna być weryfikowana przez Zamawiającego nie tylko na dzień składania ofert w postępowaniu, ale także na dzień podejmowania czynności badania oferty wykonawcy .

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Krakowie z 11.04. 2024 r. sygn. III SA/Kr 177/24 => zobacz

• Starosta zawiesił z urzędu postępowanie w sprawie zmiany zezwolenia na linii uznając, że rozpatrzenie przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze odwołań strony od decyzji o cofnięciu ww. zezwolenia z uwagi na rażące naruszenie zasad wykonywania przewozu osób oraz od decyzji o odmowie wydania zezwolenia na linii jest zagadnieniem wstępnym dla toczącego się postępowania administracyjnego.
• WSA jednak orzekł, że rozpoznanie odwołania od decyzji Starosty o cofnięciu. zezwolenia nie stanowi zagadnienia wstępnego dla rozpoznania sprawy zmiany zezwolenia na linii, które zostało cofnięte nieostateczną decyzją Starosty.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Podlaskiego z 25.03..2024 r. znak NK-II.4131.51.2024.MŁ => zobacz

•  Rada Miejska podjęła uchwałę w sprawie określenia przystanków komunikacyjnych, których właścicielem jest Gmina oraz warunków i zasad korzystania z tych przystanków.
• przepisy prawa jasno stanowią, iż obowiązek ogłaszania rozkładów jazdy na przystankach i dworcach ustawodawca nałożył na właścicieli i zarządców przystanku komunikacyjnego, tym samym w zakresie delegacji ustawowej rady gminy nie mieści się uprawnienie do regulacji przedmiotowej materii.
• Postanowienie: „utrzymanie tablicy z rozkładem jazdy w należytym stanie technicznym należy do przedsiębiorcy (operatora, przewoźnika)” wykracza poza upoważnienie przyznane Radzie na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy. Nie dotyczy ono bowiem ani warunków, czy zasad korzystania z przystanków komunikacyjnych lecz odnosi się do reguł umieszczania informacji z rozkładem jazdy.

4. AKTUALNOŚCI I PUBLIKACJE BRANŻOWE

Przewozy osób mogą wspomóc zrównoważoną mobilność „Gazeta Prawna” z 11.04.2024 r.  => zobacz

• Jak wynika z najnowszego raportu TOR „Zmiany w prawie o ruchu drogowym a mobilność miejska”, miasta inwestują w rozwój transportu publicznego, promowanie ruchu pieszego i rowerowego oraz mikromobilności. Wyraźna jest także tendencja rozwoju systemów pojazdów współdzielonych, takich jak rowery publiczne czy hulajnogi elektryczne. Nadal jednak, jak podkreśla się w publikacji, oczy samorządów są w małym stopniu zwrócone na wykorzystanie przewozów taksówkami, które również mogą być uzupełnieniem zrównoważonego transportu publicznego. Widać to zwłaszcza na podstawie działań podejmowanych i dokumentów strategicznych przyjmowanych na poziomie lokalnym czy centralnym, jak samorządowe plany zrównoważonej mobilności miejskiej (ang. sustainable urban mobility plans – SUMP) czy Krajowa Polityka Miejska 2030 (KPM 2030) przyjęta przez Radę Ministrów w grudniu 2022 r.W większości przypadków brak w nich zapisów dotyczących przewozów taxi lub uwzględniają je one w śladowym stopniu.
• Jak zauważają eksperci, integracja przewozów taxi z transportem publicznym i mobilnością mieszkańców jest w duchu idei propagowanych przez Komisję Europejską. Ta wskazuje bowiem, że taksówki powinny stanowić uzupełnienie zrównoważonego przemieszczania się. Chodzi przede wszystkim o zwiększanie dostępności transportu publicznego przez dowożenie i odwożenie do/z przystanków autobusowych i tramwajowych czy stacji metra i kolejowych. Po drugie, przewozy taxi pozwalają walczyć ze zjawiskiem parkowania aut na długie godziny i blokowaniem dostępnych miejsc postojowych, które powinny być rotacyjne.

Transport przyszłości będzie zbiorowy „Gazeta Prawna” z 24.04.2024 r.  => zobacz

• Miasta będą zmierzały do dekarbonizacji, a jednym z bardzo ważnych tego powodów jest znaczenie dekarbonizacji dla podmiotów, które funkcjonują w gminach. Jeżeli firma ma liczyć ślad węglowy i jest zobowiązana do raportowania ESG, to musi sprawozdawać ten ślad węglowy w całym łańcuchu wartości, a na to składają się na przykład dojazdy pracowników do miejsca pracy – wyjaśnia dr hab. Robert Tomanek, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach z Katedry Transportu.
• Paleta narzędzi, które można wykorzystać z myślą o dekarbonizacji transportu – wskazuje prof. Tomanek – jest dość podobna do zastosowania w różnych miastach bez względu na kraj. Różnice mogą dotyczyć jedynie proporcji zastosowania tych instrumentów oraz ich specyfiki.
• Pierwsza grupa narzędzi wiąże się z ograniczaniem transportochłonności, czyli ze zmniejszaniem zapotrzebowania na przewozy. Takim instrumentem jest na przykład wdrażanie idei miasta 15-minutowego czy administracji zdalnej. Jeżeli muszę coś załatwić w urzędzie i muszę zjawić się tam fizycznie, to powstaje potrzeba mobilności, natomiast jeżeli mogę to zrobić przy użytku komputera, to mobilność jest już mniejsza – zauważa profesor.
• Kolejna kwestia to wykorzystanie istniejących systemów transportowych o niskich kosztach zewnętrznych, a do takich zalicza się transport zbiorowy. Jest on bardzo kapitałochłonny i również emisyjny, ale jednocześnie, z uwagi na masowość, jest jednostkowo mniej uciążliwy dla otoczenia niż transport indywidualny – ocenia prof. Tomanek.
• Paweł Engel, zastępca dyrektora departamentu analiz transportowych w Centrum Unijnych Projektów Transportowych zwraca uwagę, że podstawowym celem dekarbonizacji jest zapewnienie mieszkańcom atrakcyjnej alternatywy dla korzystania z prywatnych pojazdów. Nie zawsze musi to oznaczać inwestycję w zeroemisyjny tabor od samego początku. W tej kwestii liczy się przede wszystkim efekt skali – każdy samochód pozostawiony w garażu to krok naprzód dla środowiska. Aby alternatywa ta była przekonująca, niezbędne jest zapewnienie odpowiedniej częstotliwości kursowania środków transportu oraz dogodnych godzin, które umożliwią dojazd do pracy czy szkoły bez problemu – mówi. Potrzebę rozbudowy transportu publicznego podkreśla też prof. Wolański. Jak zauważa, statystyki z ostatnich kilkunastu lat pokazują, że osiągnęliśmy już poziom krytyczny nasycenia miast samochodami. W mniejszych i większych miastach, które zwiększyły ofertę transportu publicznego, widać zaś, że zaczął on pozyskiwać więcej pasażerów – wskazuje. Transport zbiorowy nie zawsze jest jednak opłacalny. Profesor Tomanek przypomina, że w dużych miastach 70 proc. jego kosztów pokrywają dotacje, ale mniejszych gmin często na to nie stać. W tej chwili w Polsce mamy ok. 700 aut na 1000 mieszkańców, co jest drugim wynikiem w Europie. W krajach Europy Zachodniej ten wskaźnik jest dużo niższy, bo mobilność jest realizowana transportem zbiorowym, a nie transportem indywidualnym – wskazuje. I dodaje, że z poziomu państwa trzeba inwestować w poprawę dostępności transportu szynowego i autobusowego, rozwijać sieć kolei lokalnych i regionalnych oraz finansować – np. z poziomu powiatów – przewozy autobusowe.
• Rozwiązaniem nie jest jednak darmowa komunikacja publiczna – ocenia prof. Tomanek. I przytacza badania na potwierdzenie tej tezy. Najbardziej znany przypadek średniej wielkości miasta europejskiego, które wdrożyło bezpłatny transport publiczny, to Hasselt. liczące ok. 76 tys. mieszkańców miasto w Belgii, które wprowadziło taryfę zerową w 1997 r. W rezultacie liczba pasażerów wzrosła czterokrotnie w ciągu pierwszego roku, z 360 tys. do prawie 1,5 mln, a w kolejnych latach ustabilizowała się na poziomie 4,6 mln osób. Wydatki związane z utrzymaniem transportu publicznego wzrosły ponad dziesięciokrotnie. Badania dotyczące tzw. dodatkowych pasażerów w Hasselt wykazały jednak, że tylko 16 proc. osób, które zaczęły korzystać z transportu zbiorowego po wprowadzeniu taryfy zerowej, stanowiły osoby, które zrezygnowały z korzystania z samochodu na rzecz komunikacji publicznej. Pozostali albo zrezygnowali z podróży rowerem lub pieszo, albo dodatkowo poruszali się po mieście. Paradoksalnie darmowa komunikacja publiczna zwiększyła mobilność, co jest niekorzystne z perspektywy zrównoważonego rozwoju. W 2013 r. władze Hasselt zrezygnowały z zerowej taryfy z powodów finansowych. Badania z Hasselt pokazały też, że bezpłatna komunikacja publiczna oznacza gwałtowny wzrost popytu, a co za tym idzie – wzrost kosztów, bo w pewnym momencie trzeba będzie dokupić środki transportu i zapewnić ich obsługę. Gmina może mieć problem z udźwignięciem tego finansowania, a jak będzie miała problem z udźwignięciem finansowania, to zacznie ograniczać kursy. Zapominamy też o tym, że żeby transport zbiorowy był bardziej dostępny, potrzebne są pojazdy, ale potrzebni są też ludzie do ich obsługi, a tych coraz bardziej brakuje – tłumaczy profesor.

Katarzyna Gruszecka-Spychała, Trzeba mieć różne rozwiązania, nie stawiać tylko na jedno „Gazeta Prawna” z 24.04.2024 r.  => zobacz

• Pandemia COVID-19 i wojna w Ukrainie pokazały, że podstawą jest dywersyfikacja. Wybranie jednej technologii, którą uznamy za najbardziej ekologiczną, jest dyskusyjne. Co się stanie, jeśli na skutek wzrostów cen paliw i zasilania ekologiczne rozwiązania staną się dla miasta za drogie? Dywersyfikacja pomaga i uodparnia nie tylko na szoki cenowe paliw, lecz także na wzrosty kosztów zakupu taboru i części zamiennych.
• Gdyńskim wynalazkiem, dziś już produkowanym przez potentatów rynku, ale kiedyś wymyślonym w warsztatach naszych zajezdni, są trolejbusy z bateriami. Mogą się one ładować w trakcie jazdy, a potem wjeżdżać w części miasta, w których nie ma trakcji. Kolejnym działaniem miasta było wprowadzenie do komunikacji miejskiej elektrobusów. Postawiliśmy na infrastrukturę i zainwestowaliśmy w stacje pantografowe szybkiego ładowania.

Wojciech Kubik, Szykują obniżkę cen biletów. Znamy plan Ministerstwa Finansów „Gazeta Prawna” z 29.04.2024 r.  => zobacz

• Obecnie w Ministerstwie Finansów prowadzone są analizy związane z potencjalnym obniżeniem – z 8% do 0% – stawki VAT dla określonych kategorii usług transportu pasażerskiego.

Transport publiczny po nowemu. Będą zmiany w funduszu autobusowym, www.portal Samorządowy.pl z 30.04.2024 r.  => zobacz

• Ministerstwo Infrastruktury dostrzega potrzebę rewizji przepisów o przeciwdziałaniu wykluczeniu komunikacyjnemu i zasad wykonywania publicznego transportu zbiorowego, w tym funkcjonowania Funduszu rozwoju przewozów autobusowych – mówi wiceminister infrastruktury Paweł Gancarz.
• W Ministerstwie Infrastruktury odbyło się spotkanie wiceministra infrastruktury Pawła Gancarza z przewoźnikami i organizatorami transportu publicznego. Celem spotkania było zapoznanie się z uwagami, wnioskami i propozycjami uczestników rynku przewozów autobusowych dotyczących funkcjonowania publicznego transportu zbiorowego, w tym skuteczności oddziaływania wsparcia udzielanego z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (FRPA) na rynek przewozów drogowych. Na bazie zgłoszonych uwag i spostrzeżeń Ministerstwo Infrastruktury przeprowadzi analizę i ocenę efektywności omawianych przepisów oraz przedstawi rozwiązania, tak aby stanowiły one skuteczną odpowiedź na aktualne oczekiwania wszystkich podmiotów uczestniczących w rynku publicznego transportu zbiorowego.

Auto, tramwaj, rower? Trzeba dać mieszkańcom wybór, czym będą się poruszać w polskich miastach „Gazeta Prawna” z 10.05.2024 r.  => zobacz

•  na Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach podczas panelu „Zrównoważona logistyka miejska” wszyscy zgodzili się, że potrzebna jest integracja wszystkich dostępnych środków mobilności – od współdzielonych samochodów po rowery i hulajnogi – ze sprawnie funkcjonującym transportem publicznym.
• Krzysztof Krawiec z Politechniki Śląskiej, kierownik programu Zrównoważony Transport w WiseEuropa, dodał, że ludzie zachowują się racjonalnie: wybierają dziś samochody nie dlatego, że nie chcą korzystać z transportu publicznego, lecz dlatego, że czekają na wystarczająco atrakcyjną i wygodną ofertę transportu publicznego.

Autor: radca prawny Jędrzej Klatka