PRAWO TRANSPORTOWE NEWSLETTER LUTY 2025 r.

1. NOWE PRZEPISY

W lutym 2025 r. nie ukazały się nowe akty prawne, które należałoby omówić w tym newsletterze.

2. PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW

W dniu 07.02.2025 r. Minister Infrastruktury przedstawił projekt rozporządzenia w sprawie wysokości opłat za wydanie dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami => zobacz

• Potrzeba wydania rozporządzenia w sprawie wysokości opłat za wydanie dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami wynika z wprowadzonych ustawą z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel (Dz. U. z 2024 r. poz. 1275, z późn. zm.) zmian ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (Dz. U. z 2024 r. poz. 1210, z późn. zm.), obejmujących dodanie regulacji dotyczących tymczasowego elektronicznego prawa jazdy.
• Dotychczasowe rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami utraci moc z dniem 21 sierpnia 2025 r.
• W projektowanym rozporządzeniu zaproponowane kwoty zostały utrzymane na takiej samej wysokości jak w obowiązującym dotychczas rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 11 stycznia 2013 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami.

3. ORZECZNICTWO

Opinia Rzecznik Generalnej Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Julianne Kokot z 13.02.2025 r. w sprawie C-615/23 w odpowiedzi na pytanie prejudycjalne Naczelnego Sądu Administracyjnego o charakter rekompensaty  => zobacz

• Rzecznik Generalna udzieliła odpowiedzi na pytanie NSA w jaki sposób należy traktować z punktu widzenia VAT udzielenie podatnikowi dotacji przez organ samorządu terytorialnego w interesie publicznym (świadczenia usług publicznego transportu zbiorowego). Zdaniem NSA, jeżeli dotacja stanowi część wynagrodzenia za usługę świadczoną przez podatnika na rzecz udzielającego dotacji lub jego klientów, podatnik musi zapłacić VAT od dotacji (lub dotacja musi być odpowiednio wyższa), ale jeśli dotacja nie stanowi części wynagrodzenia za usługę (na rzecz udzielającego dotacji lub klientów), lecz jest ogólną dotacją na rzecz podatnika, nie występuje transakcja podlegająca opodatkowaniu, wobec czego nie powstaje również VAT.
• Rzecznik Generalna uważa, że wykładni art. 2 ust. 1 lit. c) i art. 73 dyrektywy VAT należy dokonywać w ten sposób, że wypłacana a posteriori rekompensata z tytułu strat finansowych, której wysokość jest ograniczona rozporządzeniem UE i która nie jest oparta na liczbie użytkowników, lecz na oferowanych ryczałtowo wozokilometrach, nie stanowi wynagrodzenia za usługę świadczoną na rzecz dokonującej wypłaty jednostki samorządu terytorialnego skoro rekompensata nie wpływa na cenę przejazdu (cenę usługi) z uwagi na ustalenie cen biletów przez organizatora. 
• Taka rekompensata nie stanowi wynagrodzenia od osoby trzeciej na rzecz konkretnych użytkowników lokalnego transportu publicznego, ponieważ nie ma ona bezpośredniego, lecz co najwyżej pośredni wpływ na kalkulację ceny przez dotowane przedsiębiorstwo.
• Skoro dotacja nie stanowi części wynagrodzenia za usługę to nie powstaje VAT.

Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 26.02.2025 r. w sprawie T-197/24 eBilet Polska sp. z o. o. przeciwko Urzędowi Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) => zobacz

• Urząd Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej odrzucił wniosek o rejestrację unijnego graficznego znaku towarowego „ebilet” na podstawie art. 7 ust. 1 lit. b) i c) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1001 z dnia 14 czerwca 2017 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej (Dz.U. L 154, s. 1) z tego powodu, że zgłoszony znak towarowy:

– ma charakter opisowy w rozumieniu art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001, ponieważ bezpośrednio opisuje rodzaj i przeznaczenie spornych towarów, a także przedmiot i sposób świadczenia spornych usług, a ponadto

– nie ma charakteru odróżniającego w rozumieniu art. 7 ust. 1 lit. b) rozporządzenia 2017/1001, ponieważ właściwy krąg odbiorców nie postrzegałby go jako oznaczenia pochodzenia handlowego rozpatrywanych towarów i usług.

• eBilet Polska sp. z o. o. zaskarżyła odmowę rejestracji unijnego graficznego znaku towarowego „ebilet”
• Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że zgłoszony znak towarowy ma charakter opisowy zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. c) rozporządzenia 2017/1001 i podtrzymał odmowę rejestracji unijnego graficznego znaku towarowego „ebilet”

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Łodzi z 30.01.2025 r. sygn. III SA/Łd 777/24 => zobacz

• Rada Powiatu podjęła uchwałę w sprawie ustalenia dodatkowych opłat z tytułu przewozu osób oraz zabieranych ze sobą do środka transportowego zwierząt i rzeczy, w której między innymi ustaliła  sposób ustalania opłaty dodatkowej za brak dokumentu przewozu osób lub bagażu bądź ważnego dokumentu uprawniającego do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego – co zdaniem Prokuratura wnoszącego skargę do WSA stanowiło przekroczenie zakresu delegacji ustawowej.
• WSA uznał, ze wprowadzenie opłaty dodatkowej w razie stwierdzenia przez przewoźnika lub osobę przez niego upoważnioną braku dokumentu przewozu osób lub bagażu bądź ważnego dokumentu uprawniającego do przejazdu bezpłatnego lub ulgowego stanowi wyjście poza upoważnienie ustawowe z naruszeniem art. 34 ust. 2 Prawa przewozowego.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 23.12.2024 r. sygn. III SAB/Kr 74/24 => zobacz

• Pasażer zaskarżył bezczynność Rady Miasta w przedmiocie realizacji usług transportu pasażerskiego.
• WSA stwierdził, że w trybie skargi na bezczynność wymóc na organie podjęcia określonych działań inwestycyjnych związanych z uruchomieniem wnioskowanego połączenia i odrzucił skargę.

Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z 13.02.2025 r. sygn. II SA/Go 630/24 => zobacz

• Pasażer wniósł skargę na działalność Sejmiku Województwa (…) w przedmiocie organizacji przewozów kolejowych.
• WSA stwierdził, że brak jest obowiązującego przepisu prawnego obligującego organy samorządu województwa, w tym sejmik województwa, do podjęcia – w zakresie planowania, organizowania i zarządzania transportem przez województwo w trybie przepisów ustawy o publicznym transporcie zbiorowym – władczego rozstrzygnięcia i odrzucił skargę.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Pomorskiego z 30.01.2025 r. znak PN-II.4131.8.2025.AK => zobacz

• W dniu 19.12.2024 r. Rada Gminy podjęła uchwałę w sprawie ustalenia maksymalnych cen za usługi przewozowe w publicznym transporcie zbiorowym o charakterze użyteczności publicznej, którego organizatorem jest Gmina, która miała wejść w życie 1 stycznia 2025 r., lecz przed tym dniem nie została ogłoszona.
• Wojewoda uznał, że taka uchwała stanowi akt prawa miejscowego (jej przepisy mają charakter generalny i abstrakcyjny) i podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Rada Gminy uchwalając podwyżkę cen maksymalnych za usługi przewozowe obowiązującą od 1 stycznia 2025 r. w uchwale będącej aktem prawa miejscowego i podjętej 19 grudnia 2024 r., w sytuacji w której uchwała nie została ogloszona przed tą datą de facto nadała temu aktowi prawnemu wsteczną moc obowiązującą.
• Wojewoda stwierdził nieważność uchwały z powodu naruszenia zasady „prawo nie działa wstecz”.

4. AKTUALNOŚCI I PUBLIKACJE BRANŻOWE

Karolina Topolska, Komunikacja miejska. Kierowcy muszą mieć sanitariaty na pętlach do końca 2025 r. „Gazeta Prawna” z 10.02.2025 r. => zobacz

• Wymagania dla pomieszczeń do spożywania posiłków i sanitarnych wynikają z przepisów wprowadzonych 20 kwietnia 2022 r. Wówczas weszło w życie rozporządzenie ministra infrastruktury z 16 grudnia 2021 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej (Dz.U. z 2022 r. poz. 125). Zgodnie z nim pomieszczenia do spożywania posiłków i pomieszczenia sanitarne znajdujące się na krańcach linii komunikacyjnych powinny być odpowiednio wyposażone (m.in. w środki higieny osobistej i oświetlenie) oraz przyłączone do sieci energetycznej, kanalizacyjnej i wodociągowej. Na mocy rozporządzenia pracodawcy mieli dostosować się do wymogów wynikających z tych regulacji w ciągu 36 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia. To by oznaczało, że obowiązek ten powinien zostać spełniony do 20 kwietnia 2025 r.
• Ministerstwo Infrastruktury w związku z postulatami części firm, które wskazywały na przeszkody organizacyjne i formalne w zapewnieniu zgodności z nowymi regulacjami zaproponowało wydłużenie tego terminu o kolejne 36 miesięcy, czyli do 20 kwietnia 2028 r.
• Uwagi do projektu w ramach konsultacji publicznych zgłosiło Forum Związków Zawodowych. Wskazywało w nich, że trzyletni okres dany przewoźnikom i operatorom publicznego transportu zbiorowego na dostosowanie infrastruktury do obowiązującego stanu prawnego był wystarczający. FZZ zaznacza przy tym, że ok. 95 proc. zarządzających publicznym transportem zbiorowym poradziło sobie z tym zadaniem i u nich punkty sanitarno-socjalne dla kierowców już działają.
• W wyniku uwag zgłoszonych w procesie legislacyjnym w projektowanym rozporządzeniu zaproponowany okres wydłużenia na dostosowanie lub utworzenie punktów socjalno-sanitarnych dla kierowców zawodowych zostanie skrócony do 31 grudnia 2025 r.

Mariusz Szulc, Gminne rekompensaty dla przewoźników jednak bez VAT. Tak uważa rzecznik TSUE. Czy TSUE podzieli jego zdanie? „Gazeta Prawna” z 17.02.2025 r. => zobacz

• Jeżeli rekompensata ma wyrównać przewoźnikowi stratę ze świadczenia usług transportu zbiorowego po cenie ustalonej przez samorząd, to nie wchodzi do podstawy opodatkowania VAT – uznała Juliane Kokott, rzeczniczka generalna TSUE.
• Jej opinia dotyczy pytania, które skierował do unijnego trybunału Naczelny Sąd Administracyjny, gdy rozpatrywał sprawę prywatnego przewoźnika świadczącego na rzecz samorządów (gmin, powiatów) usługi publicznego transportu zbiorowego.
• Ten sam problem dotyczy spółek komunalnych, ze 100-proc. udziałem gminy, które wykonują jej zadanie własne polegające na „zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie lokalnego transportu drogowego”.
• Część składów orzekających zawiesza w tej chwili rozpatrywanie skarg przewoźników (także skarg kasacyjnych) w oczekiwaniu na wyrok unijnego trybunału. Przykładem postanowienie NSA z 27 stycznia 2025 r. (I FSK 1648/21).
• Natomiast niektóre składy sędziowskie wydają wyroki bez czekania na odpowiedź TSUE. W orzeczeniu z 29 listopada 2024 r. (I FSK 1141/22) NSA nie miał wątpliwości, że rekompensaty za świadczone usługi przewozowe nie są opodatkowane w myśl art. 29a ust. 1 ustawy o VAT. Nie wpływają bowiem bezpośrednio na ceny biletów. Ceny te – jak podkreślił NSA – ustala organ samorządu (w tej sprawie prezydent miasta). Natomiast rekompensata ma przede wszystkim pokryć straty związane z prowadzoną przez spółkę działalnością przewozową.

Piotr Wiewióra, Rząd zamierza centralnie planować transport zbiorowy? Nabór wywołał poruszenie, Portal Samorządowy.pl z 03.03.2025 r.  => zobacz

• Centrum Unijnych Projektów Transportowych rekrutuje do jednostki mającej być czymś w rodzaju krajowego zarządu transportu i działać w imieniu ministra infrastruktury. W związku z tym pojawiły się domysły czy nie chodzi o odgórne planowanie komunikacji zbiorowej.
• CUPT wyjaśniło, że przygotowuje się w ten sposób przede wszystkim do liberalizacji rynku kolejowych połączeń międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozów pasażerskich, planowanej po 2030 r.

Krzysztof Śmietana, Fundusz autobusowy w ręce marszałków. Według ekspertów reforma nie zlikwiduje wykluczenia transportowego „Gazeta Prawna” z 05.03.2025 r.  => zobacz

• Marszałkowie nie sprzeciwiają się rządowej propozycji przejęcia odpowiedzialności za zarządzanie funduszem autobusowym i integrację transportu. Dużo zastrzeżeń mają zaś eksperci. Według nich zmiany nie zlikwidują wykluczenia komunikacyjnego.
• Resort infrastruktury szykuje rewolucyjne zmiany w utworzonym w 2019 r. Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych. Zarządzanie nim mają przejąć od wojewodów marszałkowie, którzy mają też pełnić rolę integratorów przewozów. Od gmin i powiatów będą zbierać uwagi i tworzyć spójny plan transportowy województwa, na podstawie którego będą realizowane połączenia. Plan ma opierać się o minimalne standardy częstotliwości, według których na danej trasie muszą odbywać się przynajmniej trzy pary kursów na dobę – rano, w południe i wieczorem. Siedziby gmin muszą zaś być skomunikowane z siedzibą powiatu. Marszałkowie będą musieli udostępnić cyfrowe wyszukiwarki połączeń w regionie. Obligatoryjnie w autobusach będą stosowane geolokalizatory. Dużą nowością ma być możliwość dofinansowania w rejonach słabo zaludnionych tzw. taksówek na życzenie. Według założeń minister infrastruktury będzie rozdzielał środki z funduszu na poszczególne regiony, m.in. z uwzględnieniem powierzchni województwa, liczby mieszkańców czy liczby linii regularnych na jego terenie.
• Resort infrastruktury szczegółowe zapisy zmian w ustawie o FRPA przedstawi do końca marca. Potem projekt wejdzie w etap konsultacji społecznych.

Autor: radca prawny Jędrzej Klatka