PRAWO TRANSPORTOWE NEWSLETTER PAŹDZIERNIK 2024 r.

1. NOWE PRZEPISY

W dniu 26.08.2024 r. Marszałek Sejmu ogłosił jednolity tekst ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych [Dz. U. 2024 r. poz. 1289]  => zobacz

W dniu 17.10.2024 r. Marszałek Sejmu ogłosił jednolity tekst ustawy o transporcie drogowym Dz. U. 2024 r. poz. 1539}  => zobacz

W dniu 05.11.2024 r. w Dzienniku Ustaw pod pozycją 1619 została opublikowana nowelizacja  rozporządzenia w sprawie wzorów zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i wzorów licencji na wykonywanie transportu drogowego oraz wypisów z tych dokumentów[Dz. U. 2024 r. poz. 1619} =>   zobacz

• Nowelizacja zmienia tylko wzór licencji na wykonywanie przewozu osób taksówką, więc nie dotyczy komunikacji miejskiej.

2. PROJEKTOWANE ZMIANY PRZEPISÓW

W dniu 21.10.2024 r. Minister Infrastruktury wydał zarządzenie nr 38 w sprawie powołania Zespołu Eksperckiego do spraw przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu [Dziennik Urzędowy Ministra Infrastruktury 2024 r. poz. 53] => zobacz

• Do zadań Zespołu należy w szczególności:

1) analizowanie zjawiska wykluczenia komunikacyjnego w Polsce;

2) rewizja przepisów ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej w zakresie wykonywania publicznego transportu zbiorowego i funkcjonowania Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej w odniesieniu do problemu wykluczenia komunikacyjnego;

3) wyselekcjonowanie przepisów wyżej wymienionych ustaw, wymagających zmiany w celu zniwelowania wykluczenia komunikacyjnego i wypracowanie rozwiązań legislacyjnych;

4) proponowanie innych działań, w tym zmian legislacyjnych, zmierzających do przeciwdziałania wykluczeniu komunikacyjnemu.

• Zespół ma przedstawić Ministrowi wyniki swoich prac, w formie pisemnej, w postaci analiz i rekomendacji oraz propozycji zmian legislacyjnych w terminie do dnia 31 grudnia 2024 r.

W dniu 23.10.2024 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 751) => zobacz

• Projekt odpowiada na potrzebę poprawy jakości powietrza w największych polskich miastach i realizuje zobowiązania Polski, wynikającego z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz. Urz. UE L 152 z 11.06.2008, str. 1, z późn. zm.), związanego z koniecznością dotrzymania wartości dopuszczalnych dla wybranych substancji w powietrzu, w tym dla dwutlenku azotu.
• Projektowana nowelizacja realizuje kamień milowy E1G w ramach komponentu E „zielona, inteligentna mobilność” Krajowego Planu Odbudowy: “wejście w życie ustawy wprowadzającej obowiązek zakupu przez operatorów oraz organizatorów publicznego transportu zbiorowego tylko zeroemisyjnych autobusów w miastach powyżej 100 000 mieszkańców począwszy od 1 stycznia 2026 r.
• W projektowanej ustawie zostały zaproponowane zmiany, po wprowadzeniu których jest spodziewany szybszy rozwój elektromobilności oraz ekologicznego transportu w największych polskich miastach.
• Największe wyzwania związane z redukcją emisji z transportu dotyczą miast, w których liczba mieszkańców jest większa niż 100 000, gdyż na ich terenie użytkuje się około 80 % floty autobusów miejskich w skali całego kraju.
• Projekt nowelizacji nakłada obowiązek nabywania przez gminy, w których liczba mieszkańców jest większa niż 100 000, oraz operatorów lub organizatorów publicznego transportu zbiorowego, którym ta gmina zleciła lub powierzyła wykonywanie przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej, wyłącznie zeroemisyjnych autobusów począwszy od dnia 1 stycznia 2026 r.
• W projekcie ustawy dodano wyłączenie dotyczące realizacji przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej wykraczających poza granice administracyjne miasta o liczbie mieszkańców większej niż 100 000 oraz realizowanych na terenie gminy o liczbie mieszkańców mniejszej niż 100 000, lub gmin, o liczbie mieszkańców mniejszej niż 100 000 każda, przez gminę zobowiązaną do nabywania (sprzedaż, leasing, najem lub dzierżawa z opcją zakupu) wyłącznie autobusów zeroemisyjnych na podstawie niniejszej ustawy.
• Projekt został skierowany do I czytania w komisjach sejmowych.

3. ORZECZNICTWO

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Olsztynie z 05.06. 2024 r. sygn. I SA/Ol 114/24 => zobacz

• W art. 1b ust. 1 pkt 1 ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego ustawodawca wyłączył zastosowanie ustawy, co należy rozumieć jako wyłączenie możliwości korzystania z ulgowych przejazdów przez tych pasażerów, na rzecz których wykupione zostały od przewoźnika legitymacje lub bilety uprawniające do ulgowego przejazdu.
• W takich przypadkach to podmiot, który wykupił takie bilety lub legitymacje od przewoźnika, poniósł ich koszt, płacąc przewoźnikowi za możliwość korzystania z tych ulg. Przewoźnik wykonując w takim przypadku usługę, nie będzie zatem ponosił strat (utraconych przychodów) polegających na konieczności akceptowania ulgi przysługującej tej kategorii pasażerom, bo utracone przychody (koszt ulgi) zrefundował mu już ten podmiot, który wykupił bilety ulgowe lub ulgowe legitymacje.
• w takim przypadku nie powinny już mieć zastosowania przepisy ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego i wynikające z nich uprawnienie przewoźnika do domagania się od samorządu województwa refundacji poniesionych przez niego kosztów wynikających z akceptowania ulg w przejazdach.
• Przewidziany w tym przepisie wyjątek (z zastrzeżeniem art. 5a) dotyczy zaś jedynie biletów miesięcznych dla dzieci nabywanych przez gminę w celu wykonania obowiązków wskazanych w art. 32 ust. 5 oraz art. 39 ust. 3 Prawa oświatowego.

Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w  Gorzowie Wielkopolskim z 24.10. 2024 r. sygn. II SAB/Go 83/24 => zobacz

• Skarżący wniósł skargę na bezczynność Sejmiku Województwa polegającą na nieuwzględnieniu podczas zamawiania usług przewozów określonego przystanku, który nie używany.
• WSA uznał, że nie ma przepisu obligującego organy samorządu województwa, w tym sejmik województwa, do podjęcia – w zakresie planowania, organizowania i zarządzania transportem przez województwo w trybie przepisów ustawy o publicznym transporcie zbiorowym – władczego rozstrzygnięcia w sprawie uwzględnienia konkretnego przystanku w przewozach pasażerskich.
• WSA odrzucił skargę na bezczynność bo zaskarżona bezczynność nie należy do żadnej kategorii spraw mieszczących się w zakresie kognicji sądów administracyjnych zgodnie z art. 3 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Podlaskiego z 01.10.2024 r. znak NK-II.4131.176.2024.PB => zobacz

• Rada gminy podjęła uchwałę w sprawie określenia przystanków komunikacyjnych, których właścicielem jest Gmina Czyże oraz warunków i zasad korzystania z tych przystanków, w której postanowiono, że „udostępnienie przewoźnikom przystanków komunikacyjnych następuje na pisemny wniosek, do którego należy dołączyć wymienione dokumenty. Wnioski należy składać w sekretariacie Urzędu Gminy.”
• Wojewoda Podlaski stwierdził nieważność tego fragmentu uchwały z powodu przekroczenia delegacji ustawowej wynikającej z art. 15 ust. 2 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.
• Wojewoda Podlaski uznał, że umocowanie do określenia „warunków i zasad korzystania” z gminnych przystanków komunikacyjnych oznacza kompetencję organu stanowiącego gminy do formułowania norm i zasad prawidłowego postępowania, ustalania obowiązujących reguł zachowania się, określenia ustalonego porządku zachowania się.
• Nie jest zatem dopuszczalne umieszczanie w uchwale dotyczącej warunków i zasad korzystania z przystanków zapisów, które nie dotyczą faktycznego korzystania z przystanku.
• W zakresie delegacji ustawowej nie mieści się więc uprawnienie do decydowania o szczegółowym przebiegu procedury, prowadzącej do zawarcia umowy o korzystanie z przystanków, w tym zwłaszcza o warunkach jakie należy spełnić lub dokumentach, jakie należy przedłożyć

Rozstrzygnięcie Nadzorcze Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z 16.10.2024 r. znak PN.4131.318.2024 => zobacz

• Rada gminy na podstawie art. 15 ust. 1 pkt 10 oraz art. 50a w związku z art. 50b ustawy o publicznym transporcie zbiorowym podjęła uchwałę w sprawie ustalenia cen za usługi przewozowe wykonywane gminną komunikacją zbiorową, której organizatorem jest Gmina, w której ustaliła opłaty dodatkowe w konkretnej kwocie wyrażonej w złotych.
• Wojewoda Warmińsko-Mazurski uznał, że skoro ustawodawca wskazał w art. 34a ust. 1 ustawy Prawo przewozowe, iż upoważnienie to obejmuje wyłącznie wydanie przepisów określających sposób ustalania wysokości opłat dodatkowych i opłat manipulacyjnych, to brak jest podstaw do uznania, iż dopuszczalne było takie konstruowanie przepisów lokalnych, aby określały one nie sposób ustalania wysokości wskazanych wyżej opłat, ale ich wysokość.
• Brak podstaw prawnych do uznania, że art. 15 ust. 1 pkt 10 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym jest przepisem szczególnym w stosunki do art. 34a Prawa przewozowego. Tym samym również wskazana wyżej regulacja nie może stanowić podstawy do ustalenia konkretnej wysokości opłat za przewóz oraz innych opłat, o których mowa w ustawie – Prawo przewozowe

4. AKTUALNOŚCI I PUBLIKACJE BRANŻOWE

Krzysztof Śmietana, Białe plamy transportowe wciąż się powiększają. Fundusz autobusowy ma wyznaczyć nowy standard „Gazeta Prawna” z 06.10.2024 r.  => zobacz

• Białe plamy transportowe wciąż się powiększają. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba pasażerów w autobusowym transporcie regionalnym spadła z 328 mln w 2019 r. do 257 mln w roku ubiegłym (o 23 proc.).
• W najbliższym czasie zostanie zaproponowana nowelizacja ustaw o Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych oraz o publicznym transporcie zbiorowym. Resort zapowiada, że zmiany będą obejmowały m.in. wprowadzenie jednolitych standardów jakościowych odnoszących się do taboru kursującego na liniach objętych dofinansowaniem z FRPA.

Patrycja Otto, Przewoźnicy pod większą kontrolą. Polskie firmy częściej łamią prawo „Gazeta Prawna” z 09.10.2024 r.  => zobacz

• O ponad 20 proc. wzrosła w I półroczu liczba kontroli przeprowadzanych przez inspektorów transportu drogowego. Odbyło się ich w sumie ponad 125 tys.

Ewa Karbowicz, Zniżki dla emerytów na transport i leki. Za co jeszcze zapłacą mniej? „Gazeta Prawna” z 14.10.2024 r.  => zobacz

• W większości miejscowości w Polsce osoby w wieku emerytalnym mają 50-proc. zniżkę na przejazdy. Niektóre miasta przygotowały specjalną ofertę dla osób po 65 r.ż. –w Warszawie mogą one zakupić tak zwany bilet seniora za 50 zł na rok. W cenie można jeździć komunikacją miejską bez ograniczeń. W Szczecinie pięć lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego można liczyć na zniżkę 50 proc. na bilety.
• Bezpłatną komunikację miejską zapewniają emerytom Wrocław, Bydgoszcz i Lublin.
• Emerytom, którzy ukończyli 70 lat, przysługuje darmowa komunikacja miejska w całej Polsce. W razie kontroli należy mieć ze sobą dokument zaświadczający wiek, np. dowód osobisty lub legitymację emeryta.

Tomasz 
Wojtkiewicz, Czy nowa mobilność może uzdrowić polski transport publiczny? „Gazeta Prawna” z 15.10.2024 r.  => zobacz

•  W Polsce nadal jednak ponad 14 mln osób cierpi na wykluczenie transportowe. Według badań ponad 20 proc. miejscowości w kraju nie ma dostępu do transportu publicznego.
• co czwarty Polak podróżuje dziś transportem zbiorowym częściej niż przed rokiem. Wynik ten dotyczy tylko wielkich metropolii.
• Parlament Europejski podkreśla, że mobilność jest kluczowa dla integracji społecznej i gospodarczej, cała UE promuje więc rozwój transportu publicznego.
• Według raportu Banku Gospodarstwa Krajowego, do 2028 r. tabor w polskich miastach wzbogaci się o ponad 1200 pojazdów, z czego 55 proc. będą stanowiły autobusy elektryczne.
• Aby ludzie częściej wybierali transport publiczny zamiast samochodu, muszą mieć i widzieć realną alternatywę. Współczesne systemy transportowe powinny być skoncentrowane na potrzebach użytkowników, dostępne dla wszystkich i eliminować nierówności. Kluczowa jest strategia uwzględniająca przystępność cenową, częstotliwość kursów, jasność informacji i możliwość łatwego łączenia różnych środków transportu w ramach zintegrowanych usług i aplikacji.

Centra przesiadkowe i zeroemisyjne autobusy. Pieniądze dla miast na nowoczesny transport, Portal Samorządowy.pl z 19.10.2024 r.  => zobacz

• Suwałki, Siedlce, Ostrołęka, Chełm oraz Ostrowiec Świętokrzyski otrzymają łącznie ponad 216 mln zł dofinansowania na inwestycje dotyczące ekologicznego transportu. Chodzi o program „Zrównoważona mobilność miejska” z Funduszy Europejskich dla Polski Wschodniej.

ORLEN współtworzy nową inicjatywę wodorową „Gazeta Prawna” z 28.10.2024 r.  => zobacz

•  Przedstawiciele ORLENU oraz instytucji naukowych podpisali porozumienie o współpracy oraz powołaniu Polskiej Inicjatywy na Rzecz Naturalnego Wodoru Geo-Hydrogen.
• Świat nauki reprezentują w porozumieniu Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN oraz Państwowy Instytut Geologiczny ‒ Państwowy Instytut Badawczy.
• Inicjatywa zakłada wspólne prace w zakresie badań, typowania potencjalnych obszarów do prowadzenia poszukiwań złóż naturalnego wodoru w Polsce oraz rozwój technologii związanych z potencjalną eksploatacją tego surowca.

Autor: radca prawny Jędrzej Klatka