BIULETYN KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ NR 173 (Sierpień)

„Obecnie już każdy przyznaje, że wykluczenie transportowe rzeczywiście istnieje. Natomiast jak przejdziemy do rozwiązań, no to zaczynają się schody” – mówi w wywiadzie opublikowanym w tym numerze „Biuletynu” Paulina Matysiak, Posłanka na Sejm RP, Przewodnicząca Parlamentarnego Zespołu do Spraw Walki z Wykluczeniem Transportowym. Z jednej strony możemy się cieszyć, że nie odnosi się ona do sytuacji w komunikacji miejskiej, ale w transporcie zbiorowym na poziomie regionalnym, jednak skąd mamy pewność, czy tak nie będzie za 10 czy 15 lat? Tymczasem włodarze miast muszą się wciąż starać, aby nakłaniać mieszkańców do zostawienia swoich aut i przesiadki na autobus, zachęcając ich przede wszystkim atrakcyjną ofertą, czasem przejazdu, którego skrócenie możemy osiągnąć np. wprowadzaniem buspasów, oraz ceną biletów. A aspekt ekologiczności? Dzięki transformacji energetycznej, jak pisze autor z Zielonej Góry, w mieście poprawiła się jakość i konkurencyjność publicznego transportu zbiorowego, a mieszkańcy osiedli położonych tuż przy pętlach przestali się skarżyć na hałas silników autobusów. Specjaliści od transportu publicznego mówią jednak o potencjalnych kłopotach z eksploatacją autobusu elektrycznego na obszarach podmiejskich. Z kolei w mieście nie stanowi on właściwego remedium na spadek liczby pasażerów komunikacji zbiorowej. Ale w gminach uzdrowiskowych, takich jak opisany w „Biuletynie” Ciechocinek, taka ekologiczność na pewno ma znaczenie.

W dwóch artykułach nawiązujących do prezentacji z wiosennej Komisji Ruchu IGKM przedstawiono dwa nieco odmienne modele nadzoru nad realizacją przewozów: warszawski – ukierunkowany na koordynację służb dyspozytorskich kilku operatorów oraz łomżyński. W tym drugim podkreśla się przede wszystkim rolę czynnika ludzkiego i relacji interpersonalnych. Takie cechy, jak opanowanie, logiczne myślenie i umiejętność szybkiego podejmowania decyzji, są tu nie do przecenienia. Dyspozytor powinien także cieszyć się autorytetem i zaufaniem wśród kierowców.

Specjaliści wciąż zadają pytania dotyczące efektywności wykorzystania energii słonecznej. Pojawiają się obiekcje, m.in. natury technicznej, które nie pozwalają uznać systemów fotowoltaicznych za stabilne źródło zasilania. Jako remedium na tę niestabilność w MPK w Łomży, gdzie stosowane są rozwiązania z zakresu odnawialnych źródeł energii, pozyskiwanie energii słonecznej jest wspierane jej magazynowaniem.

Wielu organizatorów i operatorów komunikacji miejskiej widzi potrzebę promocji transportu publicznego wśród dzieci i młodzieży. Co zrobić, aby po osiągnięciu pełnoletności i zdaniu egzaminu na prawo jazdy młode osoby nie uzależniały się od własnych samochodów? Widać już trend do pozytywnego postrzegania korzystania z komunikacji miejskiej. Stąd też firmy komunikacyjne, takie jak MZK w Oświęcimiu, zachęcają do korzystania z jej usług, koncentrują się w swoich działaniach promocyjnych właśnie na grupie dzieci i młodzieży szkolnej.

WOKÓŁ KONGRESU ORGANIZATORÓW I OPERATORÓW

NAJWAŻNIEJSZE WYZWANIA DLA KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ
VI Kongres Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego był okazją do analizy sytuacji w branży komunikacji miejskiej. W jego trakcie głos zabierali przedstawiciele różnych części naszego sektora: organizatorów oraz większych i mniejszych operatorów. Te trzy perspektywy są bowiem różne i niosą ze sobą nieco inne wyzwania. Autor artykułu dokonuje syntetycznego podsumowania tej najważniejszej części Kongresu, przedstawiając najważniejsze wnioski.

BUSPASY DOSTOSOWANE DO POTRZEB
Ważnym czynnikiem atrakcyjności transportu publicznego jest konkurencyjny – w stosunku do transportu indywidualnego – czas przejazdu. Bardzo dużo inwestycji kolejowych uzasadnia się koniecznością skrócenia czasu przejazdu pociągu pomiędzy odległymi miastami choćby o 10 minut. W przypadku autobusowej komunikacji miejskiej potencjał taki ma tworzenie wydzielonych buspasów. Choć początkowo rozwiązania takie budzą opór zmotoryzowanych mieszkańców, to zazwyczaj po ich wdrożeniu zyskują akceptację społeczną jako narzędzie przyspieszenia mobilności dla dużej grupy pasażerów komunikacji miejskiej. Tworzenie buspasów przestało być też domeną wielkich miast aglomeracyjnych – buspasy spotkamy już również w Sosnowcu czy Mińsku Mazowieckim.
Autor opisuje różne rodzaje rozwiązań technicznych związanych z tworzeniem buspasów. Ich systematyzacja wraz z krótkim opisem funkcjonalności może być przydatna przy rozważaniach w jaki sposób projektować kolejne wdrożenia buspasów.

KOMUNIKACJA MIEJSKA W CIECHOCINKU – INNOWACYJNIE I EKOLOGICZNIE
W miejscowościach uzdrowiskowych aspekt czystego transportu zbiorowego ma szczególne znaczenie. Od września 2023 r. w Gminie Miejskiej Ciechocinek funkcjonuje bezpłatna komunikacja miejska. Miejscowy magistrat podpisał umowę z firmą Relobus na obsługę dwóch linii. Jak przystało na miasto uzdrowiskowe, zakupione przez miasto autobusy są pojazdami elektrycznymi – zeroemisyjnymi.

CZY TRANSPORT PUBLICZNY JEST GOTOWY NA USTAWĘ O KRAJOWYM SYSTEMIE CYBERBEZPIECZEŃSTWA?
Wcześniej dyrektywa unijna NIS, a obecnie NIS 21, która weszła w życie 16 stycznia 2023 r., nałożyły na państwa członkowskie UE obowiązek wzmocnienia systemów cyberbezpieczeństwa, aby zminimalizować ryzyko i skutki potencjalnych ataków na sieci i systemy informatyczne wykorzystywane do celów świadczenia usług w kluczowych sektorach, w tym w infrastrukturze transportowej. Nowelizacja ustawy wcielającej przepisy dyrektywy będzie obejmowała nowe sektory gospodarki, w tym transport publiczny. Czy jest na to przygotowany?

ZASTOSOWANIE NOWYCH TECHNOLOGII W KONTROLI BILETÓW W KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ
Rozwój technologii znacząco wpłynął na sposób kontroli biletów w komunikacji miejskiej, przynosząc korzyści zarówno pasażerom, jak i operatorom transportu. Nowoczesne rozwiązania, takie jak RFID, aplikacje mobilne, systemy Bluetooth, NFC oraz rozpoznawanie twarzy zwiększają wygodę użytkowania, efektywność zarządzania ruchem i danymi pasażerów. Przykłady z Japonii, USA, Niemiec i Chin pokazują różnorodność stosowanych technologii. W Polsce innowacje te są wdrażane w dużych miastach, jak Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań oraz w mniejszych – takich jak Konin i Rybnik. Przyszłość kontroli biletów w Polsce będzie opierać się na dalszej modernizacji infrastruktury, promocji zintegrowanych systemów, współpracy międzymiastowej oraz inwestycjach w badania i rozwój. Dla skutecznego funkcjonowania systemów transportu publicznego ważne jest również zintegrowanie kontroli biletów z procesami windykacyjnymi.

INTEGRACJA TRANSPORTU PUBLICZNEGO W POLSCE
Z WARSZAWY SŁABO WIDAĆ PERSPEKTYWĘ MIAST POWIATOWYCH
Rozmowa z Pauliną Matysiak – Posłanką na Sejm RP

STRATEGIE DYSPOZYTORSKIE

ROLA SŁUŻBY NADZORU RUCHU ZTM WARSZAWA W BIEŻĄCYM NADZORZE NAD FUNKCJONOWANIEM WARSZAWSKIEGO TRANSPORTU PUBLICZNEGO
Tomasz Gucze ze stołecznego Zarządu Transportu Miejskiego przedstawia model nadzoru nad realizacją przewozów, który jest ukierunkowany na koordynację służb dyspozytorskich przewoźników w ramach procedur. Te ostatnie – podobnie jak ocena jakości przewozów – są opisane w warszawskich umowach przewozowych. Organizator może np. w sytuacji kryzysowej balansować zadaniami pomiędzy różnymi operatorami, łącznie z wykorzystywaniem innych rodzajów środków transportu zbiorowego, np. autobusów „ściągniętych” z linii komunikacyjnych do obsługi uruchomionego awaryjnie połączenia za niekursujące na jakimś odcinku metro.

INTERWENCJE DYSPOZYTORSKIE W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA ZASOBEM PROWADZĄCYCH POJAZDY
Nowoczesne technologie, systemy sterujące czy różnego rodzaju aplikacje monitorujące – wszystkie te narzędzia są niewątpliwie pomocne w podejmowaniu prawidłowych decyzji. Ich rola jest niezmiernie ważna, zwłaszcza w obliczu narastającego szumu informacyjnego, mnogości danych i informacji oraz ukierunkowaniu organizacji na ciągłą optymalizację. Autor poniższych rozważań zwraca jednak uwagę na inny element, czyli na rolę zasobów ludzkich w relacjach interpersonalnych w organizacji. Umiejętności w tym zakresie posiadane zarówno przez kadrę kierowniczą, dyspozytorów, jak i prowadzących pojazdy mają elementarny wpływ na skuteczność zrealizowania celów przedsiębiorstwa świadczącego usługi w zakresie publicznego transportu zbiorowego, czyli wykonania określonego planu przewozów z zachowaniem wysokiej jakości usługi.

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

FOTOWOLTAIKA W SYSTEMACH TRAMWAJOWYCH
W obliczu obserwowanych zmian klimatu odnawialne źródła energii (OZE) stały się nieodłącznym elementem międzynarodowej polityki klimatyczno-energetycznej. I choć coraz częściej sięgamy po te niekopalne źródła energii, w tym energię promieniowania słonecznego, nadal nie brakuje pytań dotyczących efektywności tego rozwiązania. Pojawia się wiele niuansów, m.in. technicznych, które nie pozwalają uznać systemów fotowoltaicznych za stabilne źródło zasilania. Wpływa na to wiele czynników, np. zachmurzenie, zabrudzenie ogniw czy samo położenie instalacji. Podczas Komisji Zasilania IGKM w Warszawie, w dniu 16.11.2023 r., został zaprezentowany referat dotyczący zastosowania odnawialnych źródeł energii w tramwajowych systemach trakcji miejskiej. Poniższy materiał jest uzupełnieniem wspomnianej prezentacji w zakresie systemów fotowoltaicznych.

DOŚWIADCZENIA MPK W ŁOMŻY W ZAKRESIE WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ ENERGII W AUTOBUSOWYM TRANSPORCIE ZBIOROWYM
Utrzymanie usługi na wysokim poziomie, z jednoczesnym dążeniem organizacji do optymalizacji procesów i minimalizowania kosztów działalności, wymusza na współczesnych przedsiębiorstwach poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań. Zwłaszcza przy obecnej tendencji do elektromobilności w komunikacji miejskiej wzrasta rola takiego czynnika, jak energia elektryczna. Poniższe opracowanie przedstawia rozwiązania w zakresie realnych możliwości, jakie dają odnawialne źródła energii, które w praktyce zostały zastosowane przez MPK w Łomży. Działania wprowadzane były metodą małych kroków, a doświadczenia uzyskane w tym zakresie zostały zaprezentowane poniżej.

PODSUMOWANIE EKSPLOATACJI AUTOBUSÓW ELEKTRYCZNYCH W MZK ZIELONA GÓRA
Zielona Góra od lat realizuje ekologiczne inicjatywy w transporcie miejskim, stawiając na nowoczesne i niskoemisyjne rozwiązania. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej miasto skorzystało z funduszy unijnych na wymianę przestarzałych autobusów, co zapoczątkowało transformację transportu publicznego. W niniejszym artykule autor skupia się na podsumowaniu dotychczasowej eksploatacji autobusów elektrycznych, omówieniu problemów wdrożeniowych i początkowych trudności, które jednak udało się rozwiązać.

PROMOCJA TRANSPORTU MIEJSKIEGO

PROMOWANIE KOMUNIKACJI PUBLICZNEJ POPRZEZ ZABAWĘ
Wielu operatorów i organizatorów komunikacji miejskiej dostrzega potrzebę promocji transportu publicznego wśród dzieci i młodzieży. Przeważnie ta grupa społeczna dominuje wśród pasażerów komunikacji miejskiej w całym kraju. Najczęściej jednak po osiągnięciu pełnoletności i zdobyciu prawa jazdy w trwały sposób uzależnia się w swoich zachowaniach komunikacyjnych od własnego samochodu. Na ile korzystanie z niego jest realną potrzebą, a na ile wiąże się to z postrzeganiem samochodu jako wyznacznika pozycji społecznej i materialnej? Niestety, szczególnie w mniejszych miastach mieszkańcy dość często uznają samochód za wyznacznik sukcesu życiowego, a komunikację miejską traktują jako zło konieczne.
Czasy się jednak zmieniają, a korzystanie z komunikacji miejskiej jest postrzegane coraz bardziej pozytywnie – szczególnie w dużych miastach, gdzie wysoki poziom kongestii powodowanej przez samochody osobowe wyraźnie obniżył jakość życia.
Oczywistym jest, że zmiana percepcji komunikacji miejskiej będzie miała charakter pokoleniowy. Pracownicy Miejskiego Zakładu Komunikacji w Oświęcimiu od lat starają się przybliżyć sposób organizacji komunikacji publicznej w tym 37-tysięcznym mieście i okolicznych gminach. Zachęcając do korzystania z jej usług, koncentrują się w swoich działaniach promocyjnych właśnie na grupie dzieci i młodzieży szkolnej. Autorka artykułu prezentuje przykładowe działania w tym zakresie, które są możliwe do zorganizowania u niewielkiego operatora.

INFORMACJE IZBY

PROPOZYCJE IGKM ODNOSZĄCE SIĘ DO ZMIAN W PRZEPISACH WYKONAWCZYCH MINISTRA INFRASTRUKTURY
DOT. SZKOLENIA I EGZAMINOWANIA KIEROWCÓW
W maju 2024 r. Ministerstwo Infrastruktury zwróciło się do IGKM z zaproszeniem do złożenia propozycji nt. zmiany w obowiązujących przepisach wykonawczych Ministra Infrastruktury dotyczących szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy, wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami oraz wydawania karty kwalifikacji kierowcy, racjonalizując proces uzyskiwania i przedłużania uprawnień zawodowych niezbędnych do wykonywania przewozów drogowych.
Analizą problemu zajęto się na posiedzeniu Komisji Zasobów Ludzkich i Szkoleń, opracowane wnioski uzupełniono o te zgłoszone drogą mailową przez członków Izby. Poniżej prezentujemy ostateczny kształt stanowiska Izby z 12 czerwca 2024 r., które przesłano do Ministerstwa Infrastruktury.

KOMISJA TABORU AUTOBUSOWEGO IGKM W ZIELONEJ GÓRZE
KOMISJA TOROWA IGKM W WARSZAWIE
KOMISJA PROMOCJI KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ IGKM WE WŁOCŁAWKU
KOMISJA BHP I NADZORU RUCHU IGKM W GDAŃSKU