PRAWO TRANSPORTOWE – NEWSLETTER LIPIEC 2020 r.

1. NOWE PRZEPISY

Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 =>zobacz

• w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. poz. 374, 567, 568, 695 i 875) po art. 15r dodaje się art. 15г1 w brzmieniu: „Art. 15r1. 1. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie może potrącić kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, o której mowa w art. 15r ust. 1, z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także nie może dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
• W porównaniu do poprzednio obowiązującego stanu prawnego zmiana polega na tym, że  poprzednio kar umownych można było nie dochodzić, a obecnie  dochodzenie  kar umownych jest ustawowo zakazane, dopóki nie skończy się epidemia koronawirusa.  Zakaz dotyczy także dochodzenia kar nakładanych przez organizatorów na operatorów wykonujących umowę o zamówienie publiczne. W praktyce pojawiły się wątpliwości czy zakaz dochodzenia kar umownych oznacza zakaz ich nakładania w czasie epidemii ? W uzasadnieniu do projektu ustawy czytamy, że projektowane rozwiązanie nie oznacza zniesienia odpowiedzialności odszkodowawczej wykonawców za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o udzielenie zamówienia publicznego, w tym zniesienia obowiązku zapłaty kary umownej. Istota projektowanego rozwiązania sprowadza się do czasowego ograniczenia uprawnień zamawiających w zakresie dopuszczalności dokonywania potrąceń kar umownych.
• Ministerstwo Rozwoju wyjaśniło za pomocną następującego przykładu, jak wygląda ograniczenia możliwości potrącania kar umownych: „Wykonawca w okresie stanu epidemii ogłoszonej związku z COVID-19 nie wykonał w terminie zamówienia publicznego. Zamawiającemu zależało na terminowej realizacji zamówienia, dlatego przewidział w umowie wysoką karę umowną za niedotrzymanie terminu – 200 tys. zł przy wysokości wynagrodzenia 1,2 mln zł. Niewykonanie umowy nie było spowodowane okolicznościami związanymi z COVID-19, zamawiający uprawniony jest zatem do naliczenia i dochodzenia od wykonawcy kar umownych. Zamawiający mógłby wyegzekwować należną karę umowną poprzez jej potrącenie z wynagrodzenia wykonawcy. W takiej sytuacji, wykonawca otrzymałby mniejsze wynagrodzenie, co odbiłoby się na jego płynności finansowej. Zakaz potrąceń przewidziany w ustawie oznacza, że wykonawca otrzyma pełne wynagrodzenie za wykonanie zamówienia, natomiast zamawiający będzie mógł dochodzić kary umownej dopiero po upływie okresu wskazanego w ustawie. A zatem wynika z tego, że wprowadzone zmiany nie oznaczają braku możliwości nakładania kar umownych, a jedynie tymczasowo ograniczają  możliwości ich dochodzenia poprzez potrącenie z wynagrodzenia wykonawcy.
• Komentarz Ewy Wiktorowskiej w prawniczym programie LEX wskazuje, że jeżeli zamawiający stwierdzi, że zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono karę miało miejsce w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, zamawiający nie może dochodzić zapłaty od wykonawcy kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności.
• Należy więc uznać, że kary umowne nadal można nakładać, tylko nie można ich dochodzić dopóki nie skończy się epidemia.

Ustawa z dnia 6 maja 2020 r. o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz niektórych innych ustaw => zobacz

• Celem ustawy jest zmiana dotychczasowego systemu poboru opłaty elektronicznej za przejazd po drogach krajowych.
• Opłatę elektroniczną pobierał będzie Szef Krajowej Administracji Skarbowej za pomocą systemu teleinformatycznego, zwanego „Systemem Poboru Opłaty Elektronicznej KAS”. Świadczenie usług z zakresu projektowania, budowy, rozwoju, wdrożenia, utrzymania lub wsparcia urządzeń i elementów Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS oraz kontroli prawidłowości uiszczenia tej opłaty, będzie mogło być realizowane przez jednostki sektora finansów publicznych, państwowe jednostki organizacyjne albo kontrolowane przez takie jednostki osoby prawne utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym (Podmioty Wyznaczone). Umowę o świadczenie usług przez Podmiot Wyznaczony zawierał będzie minister właściwy do spraw finansów publicznych. Na potrzeby poboru opłaty elektronicznej za pomocą Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS będą stosowane urządzenia mobilne, zewnętrzne systemy lokalizacyjne oraz urządzenia pokładowe, wykorzystujące technologie pozycjonowania satelitarnego i transmisji danych. W celu poboru opłaty elektronicznej urządzenia pokładowe mogą być zapewniane przez Szefa KAS, w przypadku niewystarczającej ich dostępności. Dane geolokalizacyjne niezbędne do poboru opłaty elektronicznej, przekazywane z takich urządzeń do Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS, mają obejmować współrzędne geograficzne dotyczące położenia pojazdu samochodowego, jego prędkość, datę i godzinę pozyskania tych współrzędnych, azymut środka transportu i błąd przekazywania danych satelitarnych.
• Szef KAS udostępniał będzie nieodpłatne oprogramowanie przeznaczone do instalacji na urządzeniu mobilnym służącym do poboru opłaty elektronicznej. Kierujący pojazdem samochodowym wyposażonym w urządzenie mobilne albo urządzenie pokładowe będzie obowiązany zapewnić działanie tych urządzeń.
• Ustawa wejdzie w życie 1 lipca 2020 r.

Rozporządzenie Ministra Cyfryzacji z dnia 28 maja 2020 r. w sprawie aplikacji mobilnej służącej do rozliczania opłaty za przewóz osób => zobacz

• Rozporządzenie dotyczy rozliczeń opłaty za przewóz osób samochodem osobowym, w tym taksówką, z wyjątkiem przewozu okazjonalnego, który może się odbywać przy użyciu aplikacji mobilnej.
• Rozporządzenie określa minimalne wymagania funkcjonalne dla aplikacji mobilnej oraz aplikacji mobilnej działającej przy udziale systemu teleinformatycznego oraz sposób zabezpieczenia danych gromadzonych przez aplikację mobilną oraz system teleinformatyczny.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 maja 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii => zobacz

• Do odwołania, w przypadku gdy przemieszczanie się następuje środkami publicznego transportu zbiorowego w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 14 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym oraz pojazdami samochodowymi przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą – danym środkiem transportu albo pojazdem można przewozić, w tym samym czasie, nie więcej osób niż wynosi: a) 100% liczby miejsc siedzących albo b) 50% liczby wszystkich miejsc siedzących i stojących określonych w dokumentacji technicznej lub dokumentacji techniczno-ruchowej dla danego typu środka transportu albo pojazdu, przy jednoczesnym pozostawieniu w środku transportu albo pojeździe co najmniej 50% miejsc siedzących niezajętych.
• Ograniczeni tego nie stosuje się w odniesieniu do środków transportu specjalnego przeznaczonego do przewozu osób niepełnosprawnych.

Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 maja 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o transporcie kolejowym => zobacz

• ORZECZNICTWO

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 maja 2020 r., II GSK 220/20 => zobacz

• Nie można nakładać kary pieniężnej na firmę transportową, która działa zgodnie z prawem, a jedynie dopuściła się nieistotnych podatkowo omyłek czy błędów.
• Przy ocenie, czy za odstąpieniem od nałożenia kary pieniężnej przemawia interes publiczny, należy bowiem również uwzględnić, czy podmiot odpowiedzialny za naruszenie prowadził działalność zgodną z prawem i czy w związku z tym naruszeniem doszło do uchybienia w zapłacie należnych podatków. Nie jest bowiem w interesie publicznym działanie organów polegające na nakładaniu kar pieniężnych na podmioty, które działają zgodnie z prawem, a dokonały jedynie nieistotnych (z punktu widzenia również podatkowego) omyłek czy błędów w zgłoszeniu SENT. Takie działanie organów nie powodowałoby budowania zaufania obywateli do organów administracji publicznej, a także mogłoby stanowić nadmierny legalizm.
• Na pojęcie interesu publicznego składają się nie tylko zasady powszechności ponoszenia danin publicznych, sprawiedliwości i nieobciążania budżetu Państwa, lecz również proporcjonalność danej kary, uzależniona od tego, czy doszło w konkretnej sprawie do uchybienia obowiązkowi uiszczenia podatku.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 27 lutego 2020 r. II SA/Rz 1450/19 => zobacz

• Realizacja kursu „na telefon” jest niedopuszczalna w przypadku realizacji przewozów regularnych ściśle określonych i wskazanych w rozkładach jazdy.
• Nawet w sytuacji potwierdzonej awarii podmiot świadczący procesjonalne usługi przewozu ma obowiązek podjęcia niezbędnych środków celem zapewnienia realizacji świadczonych usług.
• Relacja pracownika obsługującego linię telefoniczną w dniu kontroli jest najbardziej wiarygodnym źródłem dowodowym w tej sprawie. Została ona złożona w czasie przeprowadzania kontroli i wynikało z niej w sposób oczywisty, że brak realizacji kursu na przystanku P. nie był spowodowany awarią, a wyłącznie przyjętym przez przewoźnika, poza sezonem, sposobem funkcjonowania, polegającym na realizacji kursu „na telefon”, co jest niedopuszczalne w przypadku realizacji przewozów regularnych ściśle określonych i wskazanych w rozkładach jazdy.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 stycznia 2020 r., I GSK 1570/18 => zobacz

• Kierując się treścią art. 34a ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z 1984 r. Prawo przewozowe należy stwierdzić, że rada gminy nie została upoważniona do ustalania opłaty dodatkowej i opłaty manipulacyjnej, a jedynie do określania sposobu ustalania tych opłat.
• Rada gminy została upoważniona wyłącznie do określenia sposobu ustalania wysokości opłaty dodatkowej oraz opłaty manipulacyjnej, a nie bezpośrednio – do ustalania tych opat..

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 13 lutego 2020 r., II SA/Ke 1070/19 => zobacz

• Delegacja ustawowa zawarta w art. 16 ust. 4 ustawy z 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym obliguje radę gminy do dokonania uprzedniej analizy wskazującej, że zastosowanie jednolitej stawki dla wszystkich przewoźników operujących na przystankach, których gmina jest właścicielem lub zarządzającym, będzie uwzględniać niedyskryminujące zasady. Należy przez to rozumieć zapewnienie traktowania wszystkich przewoźników w sposób równorzędny poprzez wyeliminowanie lub ograniczenie konkurencji wśród przewoźników wykonujących usługi przewozu w granicach miasta (gminy).
• Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. nie definiuje przy tym pojęcia „niedyskryminujących zasad”. Przy ustalaniu wysokości opłaty za korzystanie z przystanków komunikacyjnych (lub dworca) należy uwzględnić między innymi takie kwestie, jak standard poszczególnych przystanków oraz wielkość taboru, jakim jest wykonywany przewóz.
• Przez standard przystanków należy rozumieć infrastrukturę przystanku (istnienie wiaty, kiosku, ławek, utwardzenie podjazdu dla środków komunikacyjnych i inne), a także jego wielkość. Pod pojęciem taboru należy rozumieć ogół środków transportowych, jakim dysponuje przewoźnik.
• Jednocześnie zauważyć należy, że przedmiotowa opłata jest przeznaczana na modernizację i utrzymanie przystanków w należytym porządku. Celem wprowadzenia opłaty jest zatem spowodowanie, aby wszyscy przewoźnicy korzystający z przystanków komunikacyjnych (lub dworców) partycypowali w kosztach związanych z ich utrzymaniem.

• PUBLIKACJE BRANŻOWE
• NFOŚiGW dofinansuje zakup pojazdów elektrycznych, Ministerstwo Klimatu, 16.06.2020 r. => zobacz
• Wsparcie zakupu elektrycznych autobusów dla szkół wiejskich, Ministerstwo Klimatu, 01.06.2020 r. => zobacz
• Drobne przewinienia powinny ujść przewoźnikowi na sucho, Dziennik Gazeta Prawna, 15.06.2020 r. => zobacz
• Kurs na przewóz osób nie mógł być wykonywany na telefon, Rzeczpospolita, 17.06.2020 r. => zobacz
• Przewoźnicy autobusowi apelują o zmiany w tarczy, Gazeta Prawna, 27.05.2020 r. => zobacz
• Polski rynek autobusów stopniowo sięga dna, Rzeczpospolita, 22.05.2020 r. => zobacz
• Ostatnie dni na sięgnięcie po środki z funduszu PKS, Dziennik Gazeta Prawna, 27.05.2020 r. => zobacz