BIULETYN KOMUNIKACJI MIEJSKIEJ NR 164 (MAJ 2022)

Aktywność Izby zawsze wyrażała się w analizowaniu i odpowiadaniu na trudne wyzwania, jakie dla branży komunikacji niesie współczesność. W pierwszej połowie bieżącego roku do problemów związanych ustawą o transporcie publicznym doszły kwestie natury ekonomicznej, które są wynikiem trudnej sytuacji finansowej samorządów oraz wojny w Ukrainie. Dlatego też organizując pod koniec kwietnia Kongres Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego, zdecydowaliśmy się na takie dwa główne tematy, jak kontrowersje związane ze ustawą o ptz i innymi ustawami oraz dostęp do paliw i poziom ich cen. Członkowie Izby oczekują, że w najbliższym czasie dojdzie do aktualizacji wspomnianej ustawy o ptz, która jest kluczowym aktem prawnym kształtującym realia działalności komunikacji miejskiej. Ponieważ nie dotyczy tylko naszego sektora, jej zmiana w takim kierunku, którego byśmy sobie życzyli, nie będzie łatwa i zajmie jeszcze trochę czasu. Niektórzy prelegenci postulowali poświęcenie w ustawie komunikacji miejskiej osobnego rozdziału. Niezależnie od tego uczestnicy wskazywali ustawę o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych (FRPA) jako jeden z najbardziej kontrowersyjnych aktów prawnych. Wszyscy prelegenci zgadzali się co do jednego: wprowadzeniem ustawy w życie osiągnięto przeciwny skutek do zamierzonego. Zamiarem ustawodawcy była likwidacja luk komunikacyjnych i likwidacja wykluczenia społecznego. Niestety, doprowadza ona do rozbijania zintegrowanych obszarów komunikacyjnych: mniejsze gminy podpisują umowy z prywatnymi  przewoźnikami, rezygnując z dotychczasowych usług świadczonych na liniach podmiejskich przez operatorów komunalnych z większego miasta, dzięki czemu płacą mniej, ale jakość połączeń spada. W efekcie cierpi na tym pasażer. Już widzimy, że w niektórych sieciach gminnych, które  zastąpiły komunikację miejską na obszarze podmiejskim, nastąpił spadek pasażerów nawet o 2/3. Zapewne nie o to chodziło ustawodawcy? Zdaniem naszego środowiska problem ten można by rozwiązać poprzez nowelizację ustawy o ptz, a przede wszystkim poprzez objęcie komunikacji miejskiej przepisami ustawy o FRPA, dzięki czemu zapewniono by dofinansowanie także połączeń komunikacji miejskiej na obszarach podmiejskich. 

Kolejnym problemem, z którym musi zmierzyć się obecnie nasza branża, jest kwestia kosztów paliwa i energii, zwłaszcza pod kątem eksploatacji autobusów gazowych i elektrycznych. W związku z kryzysem energetycznym coraz więcej przedsiębiorstw zaczyna się bowiem zastanawiać się, czy możliwe będzie kontynuowanie kosztownych inwestycji w zakresie elektromobilności i późniejsza eksploatacja zeroemisyjnych pojazdów.

W świetle narastających kłopotów z pozyskiwaniem pracowników trzeba zastanowić się też, jak zapewnić ciągłość świadczonych usług przewozowych. Przede wszystkim warto zadbać o posiadane zasoby ludzkie. Wykwalifikowani kierowcy i motorniczowie zaczynają stawać się najważniejszą wartością, jaką posiadają operatorzy komunikacji miejskiej. I jak się zdaje, w miarę upływu czasu, ten zasób zdaje się jeszcze bardziej cenny niż najdroższe pojazdy!

Optymalizacja komunikacji miejskiej 

Rozwój elektromobilności w transporcie miejskim

Obecna, trudna sytuacja ekonomiczna samorządów przekłada się na problemy i zagrożenia dla operatorów komunikacji miejskiej. Coraz więcej osób zaczyna zastanawiać się, czy możliwe będzie kontynuowanie kosztownych inwestycji i późniejsza eksploatacja zeroemisyjnych pojazdów. IGKM przedstawia wątpliwości naszego środowiska na potrzeby raportu o elektromobilności przygotowywanego przez Polskie Stowarzyszenie Paliw Alternatywnych (PSPA) we współpracy z Bankiem Światowym. Zgadzając się co do tego, że inwestowanie w zeroemisyjność jest potrzebne i w dłuższej perspektywie konieczne, uważamy za potrzebne pokazanie realnej sytuacji i możliwych zagrożeń, a nie prezentowanie bezkrytycznego entuzjazmu w tym zakresie.

Operatorzy prywatni w Warszawskim Transporcie Publicznym  

Autobus elektryczny – jak to łatwo powiedzieć. W 2012 r. za zgodą Prezydenta Miasta zebrał się w Zielonej Górze sztab ludzi chcących wprowadzić nowe rozwiązania w komunikacji zbiorowej. Zastanawiali się, jak ma wyglądać przyszły transport miejski: z kim należy podjąć współpracę, od kogo zależy realizacja śmiałych wizji. Te ostatnie już wtedy obejmowały pozyskiwanie energii elektrycznej z paneli fotowoltaicznych. Dziś, po dziesięciu latach wytrwałej pracy, jesteśmy przed realizacją ostatniego etapu, tj. budową farmy fotowoltaicznej. Ale już myślimy, co dalej. Wodór? Jeśli chodzi o ten napęd, to raczej poczekamy na doświadczenia innych.

STRATEGIA WYMIANY TABORU AUTOBUSOWEGO W MPK S.A. W KRAKOWIE W ASPEKCIE OPTYMALIZACJI JEGO OKRESU EKSPLOATACJI    

Na efektywność ekonomiczną działalności przewozowej składa się wiele czynników, w tym optymalizacja okresu użytkowania autobusów. Przyjęty przed kilkunastoma laty przez krakowskiego przewoźnika komunalnego kierunek wymiany taboru oparto na szczegółowej analizie techniczno-ekonomicznej kosztów eksploatacji poszczególnych typów autobusów w całym okresie ich użytkowania. Szczególną uwagę poświęcono zbadaniu sensowności remontów kapitalnych autobusów jako sposobu wydłużenia okresu ich użytkowania.

Proces wdrażania autobusu elektrycznego w Miejskim Zakładzie Komunikacji w Zielonej Górze   

Bazując na wieloletnim doświadczeniu nie tylko w roli producenta autobusów, ale również jako integratora Systemów Informacji Pasażerskiej (SIP), Solaris uruchomił w 2020 r. autorski system Oneline. Składają się na niego nie tylko tablice kierunkowe i panel kierowcy, ale również komunikacja, transmisja danych, liczenie pasażerów, systemy informacji wizualnej i audio, czy też zarządzanie tzw. backoffice, czyli zapleczem dyspozytorskim.

Oneline – autorski system informacji pasażerskiej

Bazując na wieloletnim doświadczeniu nie tylko w roli producenta autobusów, ale również jako integratora Systemów Informacji Pasażerskiej (SIP), Solaris uruchomił w 2020 r. autorski system Oneline. Składają się na niego nie tylko tablice kierunkowe i panel kierowcy, ale również komunikacja, transmisja danych, liczenie pasażerów, systemy informacji wizualnej i audio, czy też zarządzanie tzw. backoffice, czyli zapleczem dyspozytorskim.

eSConnect: przyszłość jest dziś – zdalny monitoring i diagnoza 

Na rynku coraz częściej pojawiają się narzędzia do zdalnego sterowania różnymi urządzeniami domowymi, czy też sprzętem gospodarstwa domowego. Producenci pojazdów, także autobusów, również starają się wyjść klientom naprzeciw, dostarczając użytkownikom dedykowane narzędzia umożliwiające zdalne monitorowanie oraz kontrolę tych urządzeń. System eSConnect jest autorskim systemem monitoringu i zarządzania flotą, opracowanym przez firmę Solaris. Rozwiązanie umożliwia usprawnienie i wsparcie zdalnej diagnostyki autobusów, poprawę możliwości serwisowych oraz pozwala na analizę specjalistycznych danych, gromadzonych przez autobusy.

Inteligentne zarządzanie flotą w praktyce – przykłady optymalizacji w autobusach Mercedes-Benz

Wymagające otoczenie ekonomiczne – m.in. ceny paliw tradycyjnych i inwestycji w elektromobilność – przekłada się na presję kosztową i potrzebę nieustannej optymalizacji działań przewoźników i zarządów transportu, w tym za pomocą systemów IT. Niezbędną częścią działania systemów są informacje pozyskiwane z pojazdów – dostępne obecnie za pomocą internetowych, ustandaryzowanych interfejsów.

Ecodriving, czyli ekonomiczna jazda autobusem 

Zasady Ecodrivingu łączą w sobie wiele aspektów prawidłowej techniki jazdy – od umiejętności przewidywania, przez bezpieczeństwo, po dokładne planowanie trasy. Odpowiednie połączenie tych cech skutkuje nie tylko zmniejszonym zużyciem paliwa, ale też dłuższą żywotnością pojazdu i jego podzespołów. Bazując na szerokim doświadczeniu, zespół szkoleniowy EvoBus przygotował garść porad dotyczących ekonomicznej jazdy dla kierowców i przewoźników.

Wokół kongresu organizatorów i operatorów     

IV Kongres Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego

W dniu 26 kwietnia 2022 r. w Warszawie IGKM zorganizowała po raz czwarty Kongres Organizatorów i Operatorów Publicznego Transportu Miejskiego. Tematyka tego wydarzenia była bardzo zróżnicowana. Koncentrowała się ona przede wszystkim na kwestiach związanych z ustawą o publicznym transporcie zbiorowym, ustawą o FRPA, elektromobilności oraz na bieżącej sytuacji na rynku paliw.

Synchroniczny model współpracy organizator – operatorzy komunikacji miejskiej

W najbardziej rozpowszechnionym do tej pory modelu współpracy pomiędzy organizatorem transportu a operatorami obie strony korzystają z osobnych aplikacji i baz danych. Taki model praktycznie wyklucza możliwość współbieżnej pracy organizatora i operatora na tych samych danych, skutkując problemami natury funkcjonalnej, finansowej, i organizacyjnej. Autor proponuje zastąpienie go nowoczesnym, synchronicznym modelem działania, integrującym systemy informatyczne zarządów i operatorów. Usprawni to, jego zdaniem, pracę użytkowników i wyeliminuje niedogodności oraz spowoduje znaczące obniżenie kosztów komunikacji.

Analiza możliwych scenariuszy cenowych na rynku paliw

Atak Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 r. zachwiał europejskim i światowym poczuciem bezpieczeństwa. Zainicjowanie konfliktu zbrojnego przez jednego z największych na świecie producentów ropy naftowej musiało znaleźć swoje odzwierciedlenie w cenach ropy naftowej oraz kursach walut. W efekcie doszło do wykładniczego wzrostu cen paliw w sytuacji, kiedy świat zmaga się z rosnącą inflacją. W ciągu zaledwie dwóch tygodni ceny diesla i benzyn w Polsce wzrosły odpowiednio o 2,55 zł/l netto oraz o 1,65 zł/l netto, ustanawiając w drugim tygodniu marca nowe historyczne rekordy.

W artykule zostały omówione główne czynniki wpływające na ceny paliw, dodatkowo poruszono kwestię wzrostu cen przed inwazją Rosji na Ukrainę. Przedstawiono znaczenie Rosji na światowym rynku ropy naftowej i jako głównego eksportera ropy naftowej do Polski i Europy. Na końcu przedstawione zostały możliwe scenariusze i prognozy cen paliw, przy czym należy już na wstępie zaznaczyć wysoce zmienny i losowy charakter procesów cenotwórczych.

Transport zbiorowy dostępny dla wszystkich – standardy obsługi osób ze szczególnymi potrzebami

Jednym z wyzwań, którym musi sprostać transport zbiorowy jest zapewnienie dostępności oferowanych przez siebie usług wszystkim podróżnym, biorąc pod uwagę ich zróżnicowane potrzeby i oczekiwania. Dlatego też Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wraz z Urzędem Transportu Kolejowego (UTK) i Instytutem Transportu Samochodowego (ITS) opracował cztery standardy obsługi w tym transporcie osób ze szczególnymi potrzebami, w tym osób z niepełnosprawnościami oraz prowadzi szkolenie w tym zakresie.

Zasoby ludzkie w komunikacji miejskiej  

Przewodnik po wypaleniu zawodowym

W ostatnim czasie modnym terminem w zakresie HR stało się wypalenie zawodowe. Ze względu na zasadnicze problemy w rekrutowaniu nowych prowadzących pojazdy dla komunikacji miejskiej bardzo zasadnym wydaje się przeanalizowanie, w jakim stopniu problem wypalenia zawodowego dotyka naszych kierowców i motorniczych oraz czy jest przyczyną ich odejść z zawodu. Tym problemom poświęcono zasadniczą część ostatniej Komisji Zasobów Ludzkich i Szkoleń IGKM. Autorzy z Akademii Psychologii w Szkole Biznesu omawiają podstawy teoretyczne tego zjawiska.

Dlaczego kierowcy autobusów są bardziej podatni na stres niż księgowe?

Grupa zawodowa kierowców, w przeciwieństwie do księgowych, jest zdominowana przez mężczyzn. Chociaż na podstawie statystyk wydawałoby się, że cierpią oni na depresję znacznie rzadziej niż kobiety, to jednak nie musi być to prawdą. Depresja ujawnia się u nich nieco inaczej – w postaci symptomów nie zawsze przypisywanych tej chorobie. Mężczyznom trudniej jest opowiadać o sytuacjach stresowych, mają też większe opory przed umówieniem się na wizytę u psychologa. Ważne jest, aby kierujący firmami komunikacji miejskiej potrafili zadziałać szybko, gdy tylko dostrzegą oznaki depresji u kierowców i innych pracowników. Rozmowa i zapewnienie wsparcia psychologicznego, a przede wszystkim działanie z wyprzedzeniem: psychoedukacja i wzmocnienie odporności psychicznej zespołu to rozwiązania proponowane przez autorkę artykułu. Temat został przez nią poruszony podczas Komisji Zasobów Ludzkich i Szkoleń w Mielnie.

Czy środowisko miłośników komunikacji miejskiej jest źródłem rekrutacji zmotywowanych pracowników?

Od kilku lat MZK w Koszalinie rekrutuje nowych pracowników ze środowiska tzw. miłośników komunikacji. Jak dotychczas kierownictwo MZK jest zadowolone z efektów współpracy z lokalnym Stowarzyszeniem Miłośników Komunikacji Miejskiej, które się stało platformą do szeregu wspólnych aktywności. Wydaje się przy tym, że pracownicy komunikacji pochodzący z tego środowiska wykazują się większym zmotywowaniem zawodowym i jednocześnie mniejszą podatnością na negatywne zjawiska związane np. z wypaleniem zawodowym.

Jak zorganizować zaplecze socjalno-sanitarne dla prowadzących pojazdy na przykładzie Leszna

W ramach przygotowań do wdrożenia przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej w wielu miastach trwa analiza możliwych scenariuszy postępowania w zakresie zapewnienia zaplecza socjalno-sanitarnego dla kierowców autobusów. Dla mniejszych miast – ze względu na ograniczone możliwości finansowe – szczególnie istotne jest wdrażanie rozwiązań bardziej organizacyjnych niż inwestycyjnych. W artykule pokazano szereg dostępnych rozwiązań tego typu na przykładzie Leszna.

Pasażerowie transportu publicznego   

Międzynarodowy Dzień Świadomości i Akceptacji Autyzmu  

2 kwietnia przypada Międzynarodowy Dzień Świadomości Autyzmu. W tym roku z tej okazji Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej wraz z Fundacją Aleklasa, pod auspicjami Warszawskiego Zarządu Transportu Miejskiego, przygotował specjalną linię edukacyjną A, nawiązującą oznaczeniem do słów: AUTYZM, ASPERGER i AKCEPTACJA.

Pomoc dla Ukrainy

MPK SA w Krakowie przekazało ukraińskim miastom sześć autobusów  

Kraków odpowiedział na dramatyczne apele władz dwóch ukraińskich miast, Lwowa i Chmielnickiego, które skierowały do prezydenta Krakowa Jacka Majchrowskiego prośby o przekazanie autobusów. W sumie Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne SA w Krakowie przekazało sześć autobusów – pięć do Lwowa i jeden do miasta Chmielnicki. 

Infrastruktura transportu szynowego

Nowoczesna kontenerowa podstacja trakcyjna „Łąkowa” w Zgierzu   

W dniu 6 grudnia 2021 r. nastąpiło uruchomienie nowoczesnej, kontenerowej podstacji trakcyjnej „Łąkowa” w Zgierzu, której przeznaczeniem jest dostawa energii trakcyjnej dla potrzeb zmodernizowanej trasy tramwajowej Łódź – Zgierz. Zastosowanie w niej nowoczesnych rozwiązań: cyfrowej automatyki zabezpieczeniowej, wysuwnych prostowników oraz ultraszybkich wyłączników próżniowych prądu stałego zwiększy niezawodność zasilania sieci trakcyjnej na odcinku Łódź Helenówek – Zgierz plac Kilińskiego, a w dalszej perspektywie Zgierz Proboszczowice, co będzie miało również duże znaczenie dla nowoczesnego taboru tramwajowego.

Uwagi do propozycji zmian w rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać obiekty budowalne metra i ich usytuowanie    

Projekt nowelizacji rozporządzenia dotyczącego infrastruktury metra stał się przyczyną artykułu, którego autor (mający ogromne doświadczenie w zakresie eksploatacji infrastruktury pojazdów szynowych) szeroko komentuje zaproponowane w nowelizowanym dokumencie wymagania, m.in. w zakresie zapewnienia obiektom budowlanym metra ochrony przed oddziaływaniem prądów błądzących.

ZAGADNIENIA PRAWNE

JAK OPISYWAĆ WZAJEMNE ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY ORGANIZATOREM A OPERATOREM W USTAWIE O PUBLICZNYM        TRANSPORCIE ZBIOROWYM ORAZ INNYCH AKTACH PRAWNYCH   

Artykuł opisuje wzajemne zależności pomiędzy organizatorem a operatorem PTZ w ramach istniejących aktów prawnych. Wskazuje na potencjalne kierunki zmian oraz dominującą rolę organizatora jako adresata większości postanowień przepisów ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. 

Informacje Izby

Komisja Zasobów Ludzkich i Szkoleń IGKM, Koszalin/Mielno

Komisja BHP i Pracowników Nadzoru Ruchu IGKM, Kraków