10 czerwca przewodnicząca Komisji Transportu i Turystyki (TRAN) Parlamentu Europejskiego Karima Delli oraz UITP, wspierana przez operatorów i organizatorów transportu publicznego wystosowały wspólną deklarację wzywającą Komisję Europejską oraz państwa członkowskie UE do popierania sektora lokalnego transport publicznego, aby przezwyciężyć kryzys spowodowany pandemią koronawirusem, a jednocześnie zrealizować cele Europejskiego Zielonego Ładu. Deklaracja została przesłana przewodniczącej Komisji Europejskiej Ursuli von der Leyen, wiceprzewodniczącemu odpowiedzialnemu za Europejski Zielony Ład Fransowi Timmermansowi oraz komisarz ds. transportu Adinie Valean, Radzie UE, Parlamentowi Europejskiemu, Europejskiemu Bankowi Inwestycyjnemu oraz Komitetowi Regionów.
Transport odpowiada za 30 proc. wszystkich emisji CO2 w Europie i udział ten wciąż rośnie. Po pierwszej wideokonferencji, która odbyła się 26 maja br. Karima Delli, przewodnicząca Komisji Transportu i Turystyki Parlamentu Europejskiego, szefowie przedsiębiorstw transportu publicznego oraz Pere Calvet, Prezydent UITP wezwali Komisję Europejską oraz państwa członkowskie do uznania niezwykle ważnej roli transportu publicznego w zapewnianiu mobilności, zarówno obecnie, jak i w przyszłości, oraz przypomnieli o konieczności wspierania tego sektora.
Najszybszym i najbardziej efektywnym finansowo sposobem na zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych (tzw. śladu węglowego) w codziennej mobilności, ważnym przy podejmowaniu decyzji dotyczących tej mobilności, jest promowanie korzystania z transportu publicznego. Wspieranie transportu w UE wydaje się być sprawą najwyższej wagi w walce z zanieczyszczeniem powietrza i zmianami klimatu. Zwiększenie wykorzystania transportu publicznego jest jednym z rozwiązań zgodnych z celami Europejskiego Zielonego Ładu w różnych obszarach polityki [link] oraz celami klimatycznymi. Konsekwencje obecnego kryzysu dla operatorów i władz transportu publicznego są różnorodne i będą odczuwalne przez kilka lat. Sektor ten powinien zatem być wspierany, aby mógł przetrwać kryzys i spełnił oczekiwania dotyczące zrównoważonej mobilności.
W deklaracji zostały wymienione następujące kwestie:
- Transport publiczny powinien stanowić kręgosłup strategii lokalnej mobilności w całej UE:
- Transport publiczny odegrał kluczową rolę podczas kryzysu wywołanego pandemią koronawirusa i nadal będzie on niezbędny. Dlatego niezwykle żałujemy, że sektor nie jest wyraźnym priorytetem w planach naprawczych Komisji i państw członkowskich oraz w przyszłych strategiach europejskich w ramach planu działania o nazwie Europejski Zielony Ład;
- Musimy projektować nasze miasta w sposób bardziej przemyślany i ekologiczny w celu lepszej organizacji mobilności. Komisja Europejska powinna promować politykę przeznaczania więcej miejsca w przestrzeni ulicznej na transport publiczny w celu poprawy jakości życia mieszkańców miast i zmniejszenia poziomu zanieczyszczenia. Można to uzyskać m.in. poprzez stopniowe eliminowanie godzin szczytu i dostosowanie transportu publicznego do zmieniających się wzorców przemieszczania się obywateli miast.
- Potrzeba wsparcia ekonomicznego i finansowego:
- Sektor będzie potrzebował szybkiej pomocy finansowej w celu przezwyciężenia obecnego kryzysu.
- Operatorzy transportu publicznego znajdują się w trudnej sytuacji, ponieważ z jednej strony muszą świadczyć usługi na takim samym poziomie jak przed kryzysem, a z drugiej strony doświadczają drastycznego zmniejszenia dochodów. Oczywiste jest, że uzyskiwanie nie więcej niż 10 procent przychodów ze sprzedaży biletów przy jednoczesnym utrzymaniu świadczenia usług na poziome średnio od 70 do 100 proc. nie gwarantuje stabilności finansowej. Szacuje się, iż straty w przychodach z biletów w miejskim i lokalnym transporcie publicznym do końca 2020 r. wyniosą 40 miliardów euro. Ponadto dodatkowe koszty są generowane przez dokładne sprzątanie, czyszczenie i dezynfekcje pojazdów i punktów przesiadkowych, wyposażanie personelu w maseczki oraz gwarantowanie dystansu społecznego.
- Kryzys gospodarczy ma również ogromny wpływ na środki finansowe organizatorów transportu publicznego. Europejscy decydenci nie mogą zapominać o specyfice usług transportu publicznego w Europie: dotacje uzyskiwane od władz lokalnych pochodzą z podatków, na które kryzys miał również duży wpływ.
- Byłoby katastrofalne, gdybyśmy po raz pierwszy doświadczyli spadku poziomu usług transportu publicznego. Przestawienie się na czystsze ekologicznie środki transportu, jakimi są pojazdy transportu publicznego, jest ważne nie tylko dla zapewnienia mobilności, ale daje także znaczne korzyści ogólne. Dotyczą one czystszego powietrza, zmniejszenia hałasu, lepszego wykorzystania przestrzeni publicznej, zmniejszenia liczby wypadków w ruchu drogowym, lepszej jakości życia oraz spójności terytorialnej i społecznej. Należy również pamiętać, że transport publiczny tworzy lokalne miejsca pracy, których nie można przenieść gdzie indziej. Sektor transportu publicznego jest jednym z największych pracodawców na poziomie lokalnym, zatrudniającym w krajach UE 2 miliony osób, co stanowi 20 procent z 10 milionów osób zatrudnionych w całej branży transportowej.
- Inwestowanie w zwiększenie poziomu usług, przyciąganie większej liczby pasażerów oraz szybsze przechodzenie na nisko- i zeroemisyjną mobilność:
- W ramach unijnego Planu Odbudowy sektor transportu publicznego będzie wymagał podniesienia poziomu inwestycji w infrastrukturę, tabor oraz instrumenty polityki mobilności. Pomoże to sektorowi w sprostaniu wyzwaniom związanym ze zrównoważonym rozwojem i cyfryzacją, a także rosnącemu popytowi i oczekiwaniom pasażerów. Wreszcie pomoże to w osiągnięciu strategicznych celów działań w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, w tym dekarbonizacji i sprawiedliwości społecznej.
- Inwestycje w infrastrukturę transportu publicznego drogowego i kolejowego. Na przykład usługi kolejowe są niezbędne na wielu obszarach wiejskich i podmiejskich. Regionalny i podmiejski transport kolejowy stanowi 90% całkowitej liczby pasażerów kolei w Europie i przewozi 10 razy więcej pasażerów niż transport lotniczy.
- Inwestycje mające pomóc przewoźnikom w świadczeniu dodatkowych usług, tj. poszerzenie oferty w godzinach szczytu, kursy uzupełniające, tworzenie dedykowanych linii autobusowych i autokarowych, usługi na żądanie itp.
- Wszelkie przyszłe fundusze UE przeznaczone na ekosystem transportu publicznego będą musiały priorytetowo traktować nie tylko nowe inwestycje, ale także utrzymanie obecnej infrastruktury.
- Inwestycje w czystą mobilność w mieście powinny przede wszystkim opierać się na dotacjach, w szczególności poprzez nowy Instrument Odbudowy i Odporności oraz InvestEU.
Transport publiczny ma w najbliższych latach do odegrania kluczową rolę w ochronie środowiska. Cele Zielonego Ładu nigdy nie zostaną osiągnięte, jeśli Unia Europejska nie skupi się na codziennej mobilności na obszarach miejskich i podmiejskich w celu rozwiązania problemu zanieczyszczenia powietrza i korków.
Przyszła Europejska Strategia na Rzecz Zrównoważonej i Inteligentnej Mobilności powinna zapewnić narzędzia służące zaspokojeniu potrzeb w zakresie zrównoważonej mobilności zbiorowej. W 2018 r. autobusy, tramwaje, metro, kolej podmiejska i regionalna w Europie przewiozły prawie 60 miliardów pasażerów, co pozwoliło na uniknięcie ponad 40 miliardów podróży samochodem. Zielony Ład stanowi dla Unii Europejskiej okazję do zaproponowania i wdrożenia konkretnych rozwiązań w celu poprawy codziennego życia i mobilności milionów obywateli.
